Fanidan O‘quv metodik majmua

1. O‘zbekiston Respublikasining 2009 yil 30 sentabrdagi “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi 
qonunning mazmun-mohiyati. 
2. Yong‘in ofati, uning kelib chiqish sabablari, omillari, turlari, yonish fazalari va ularning 
xususiyatlari. 
3. Iqtisodiyot tarmoqlari binolari, inshootlari va qurilish materiallarining yong‘inga qarshi 
bardoshlilik darajalari 
 
1. O‘zbekiston Respublikasining 2009 yil 30 sentabrdagi “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi 
qonunning mazmun-mohiyati. 
O‘zbekiston Respublikasida Yong‘in xavfsizligini ta’minlash masalasi dolzarb vazifa hisoblanib, bu 
borada mustaqillik yillarida qator islohotlar amalga oshirildi. Ayniqsa, mamlakatimizda ushbu sohaning 
huquqiy bazasini zamon talabi asosida tashkil etish, huquqiy-me’yoriy hujjatlar ishlab chiqish va amalda 
uning huquqiy asoslarini ta’minlash eng muhim ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi. Dunyo tajribasi shuni 
ko‘rsatadiki, Yong‘in xavfsizligini huquqiy jihatdan ta’minlangan davlatgina bu soha faoliyatida ma’lum 
yutuqlarga erishishi mumkin.
O‘zbekistonda ilk bor Yong‘in xavfsizligini ta’minlash maqsadida, 
2009 yil 30 sentabrida O‘zbekiston 
Respublikasining “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi O‘RQ-226-sonli qonuni qabul qilindi
. Qonun 6 bob 
va 40 moddadan iborat bo‘lib, yong‘in xavfsizligini ta’minlashdan ko‘zlangan maqsad yong‘inlarning oldini 
olish hamda ularni o‘chirishga qaratilgan huquqiy, tashkiliy, iqtisodiy, ijtimoiy va ilmiy-texnik chora-
tadbirlar, shuningdek kuchlar va vositalar majmui tushuniladi. Bugungi kunda ijtimoiy hayotning qaysi bir 
sohasini olmaylik sanoat, qurilish, maishiy hayot, ishlab chiqarish korxonalari va hokazolar bo‘ladimi, ularda 
yong‘in xavfsizligini ta’minlamasdan ko‘zlangan maqsadga erishib bo‘lmaydi. Ayniqsa, yaratilgan noyob 
zamonaviy ishlab chiqarish muassasalari, zamonaviy texnologiya asosida faoliyat ko‘rsatadigan turli 
ob’yektlarda yong‘in sodir bo‘lganda uning kelib chiqish sababi va oqibatlari unga nisbatan javobgarlik 
masalasi albatta qonunchilik asosida hal etiladi. Bu borada, O‘zbekiston Respublikasining “Yong‘in 
xavfsizligi to‘g‘risida”gi Qonunning 3-moddasida “yong‘in - odamlarning hayoti va (yoki) sog‘ligiga, yuridik 
va jismoniy shaxslarning mol-mulkiga, shuningdek atrof tabiiy muhitga zarar yetkazadigan, nazorat qilib 
bo‘lmaydigan yonish deb ta’rif berilgan. O‘zbekistonda Yong‘in xavfsizligini ta’minlash tizimi subektlari 
davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi 
boshqarish organlari, shuningdek korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va fuqarolar bo‘lib ular Yong‘in 
xavfsizligini ta’minlash borasidagi huquqiy bilimlarni mukammal darajada bilishlari zarur. 6 Bugungi kunda 
mamlakatimizda yong‘in xavfsizligi talablariga rioya qilinishini tekshirish — davlat va xo‘jalik boshqaruvi 
organlari, tashkilotlar, ularning mansabdor shaxslari, shuningdek fuqarolarning yong‘in xavfsizligi talablarini 
bajarishlari ustidan davlat yong‘in nazorati organlari tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda 
amalga oshiriladigan nazorat qilish shakli va aniqlangan qoida buzishlarni bartaraf etish va (yoki) ularning 
oldini olish choratadbirlari ko‘rilishi ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi. Bu vazifa qonunda belgilanganidek 
Davlat yong‘in nazorati O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining davlat yong‘in nazorati organlari 
bo‘lgan tegishli bo‘linmalari tomonidan amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasida Yong‘in xavfsizligini 
ta’minlash O‘zbekiston Respublikasining “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi Qonunning 12 moddasidan 25 
moddasigacha bo‘lgan huquqiy jihatni o‘z ichiga oladi. Yong‘in xavfsizligini ta’minlashni tashkil etish 
Yong‘in xavfsizligini ta’minlash tashkilotlarning mansabdor shaxslari va boshqa xodimlari, shuningdek yakka 

---

84 
tartibdagi tadbirkorlar faoliyatining tarkibiy qismidir. Yong‘in xavfsizligini ta’minlashga doir talablar mansab 
yo‘riqnomalarida va boshqa yo‘riqnomalarda, zarur hollarda esa tegishli shartnomalarda aks ettirilishi kerak. 
Tashkilotlarning yong‘in xavfsizligini ta’minlash, agar tegishli shartnomada boshqacha qoida nazarda 
tutilmagan bo‘lsa, mazkur tashkilotlarning rahbarlari va ular vakolat bergan shaxslar zimmasiga yuklatiladi. 
Yong‘in xavfsizligini ta’minlashga doir vazifalarning vakolatli shaxslar zimmasiga yuklatilishi rahbarlarning 
zimmasidan mas’uliyatni soqit qilmaydi. Xususiy va davlat uy-joy fondlarining turar joylari va boshqa 
binolarida yong‘in xavfsizligini ta’minlash, agar bu mulkiy ijara (arenda) shartnomasida ko‘rsatilgan bo‘lsa, 
mulkdorlar yoki ijaraga (arendaga) oluvchilar zimmasiga yuklatiladi. Aholi punktlarini rivojlantirish va ularda 
imorat qurishni rejalashtirish, binolar va inshootlarni loyihalashtirish, qurish, kengaytirish, rekonstruksiya 
qilish hamda texnik jihatdan qayta jihozlash chog‘ida yong‘in xavfsizligini ta’minlash tegishincha 
shaharsozlik faoliyati sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi, buyurtmachilar, imorat quruvchilar, loyiha va 
qurilish tashkilotlari zimmasiga yuklatiladi.
O‘zbekiston Respublikasida Yong‘in xavfsizligini ta’minlashning huquqiy asoslari quyidagilardan 
iborat
: 
1. O‘zbekiston Respublikasining “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi Qoununi 2009 yil 30-sentabr 
O‘RQ-226. 
2. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2010 yil 3 fevraldagi “Yong‘inlarni va ularning 
oqibatlarini hisobga olish, shuningdek yong‘inlarga doir axborotni to‘plash hamda o‘zaro almashish tartibi 
haqidagi Nizomini tasdiqlash to‘g‘risida” 13-sonli Qarori. 
3. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013 yil 4 oktabrdagi “Davlat yong‘in nazorati 
to‘g‘risidagi Nizomini tasdiqlash haqidagi” 272-sonli Qarori.
4. O‘zbekiston Respublikasi IIVning 2013 yil 21 noyabrdagi “Tadbirkorlik subektlariga tegishli bo‘lgan 
ob’yektlarni yong‘in-profilaktika ko‘rigidan o‘tkazish tartibi to‘g‘risida” 136-sonli buyrug‘i.
5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 23 maydagi “Ichki ishlar organlari yong‘in 
xavfsizligi bo‘linmalari faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2992-sonli 
Qarori.
Shuni ta’kidlash joizki, bugungi kunda har bir korxona, tashkilot va muassasa rahbarlari yong‘in 
xavfsizligi qoidalarini mukammal darajada bilishlari bilan birga uni ta’minlashlari maqsadga muvofiq. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 23 maydagi “Ichki ishlar organlari yong‘in xavfsizligi 
bo‘linmalari faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2992-sonli Qarorida davlat 
va xo‘jalik boshqaruv organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish 
organlari va boshqa tashkilotlar rahbarlari zimmasiga ularga qarashli ob’yekt va hududlarda yong‘in 
xavfsizligi talablariga rioya etilishi uchun shaxsiy javobgarlik yuklatilgan. Yuqorida ko‘rsatilgan mansabdor 
shaxslar har chorakda yong‘in xavfsizligini ta’minlash masalalari bo‘yicha yig‘ilishlar o‘tkazilishi, ular 
doirasida o‘ziga qarashli ob’yekt va hududlarning yong‘inga qarshi holatini tanqidiy tahlil qilib borishi 
shartligi belgilab qo‘yilgan. Shu munosabat bilan yong‘in xavfsizligi tizimida ilk bor haftaning har chorshanba 
kuni “Yong‘inlar profilaktikasi kuni” deb belgilandi.