Fanidan O`quv metodik majmua

O`quvchilarning ishlab–chiqarish ishlarida ishlab chiqarish ilgorlari kullagan asboblar va moslamalardan foydalanish, shuningdek o`quvchilar kuchi bilan usta yordamida oddiy asbob va moslamalar yasash:
O`quvchilar tomonidan koferentsiyalarda chikish uchun makolalar tayyorlash va kurgazmalar yasash:
O`quvchilarni ishlab–chiqarish ilgorlarining ishi yoritilgan maxsus adabiyotlar, ishchining ishlab chiqarish faoliyatida askotadigan yangi asboblarning tuzilishi va ishlash usullari bilan tanishtirish.
4. Ta'lim metodi deganda ukituvchi (usta) va o`quvchilarning birgalikdagi faoliyati yullari tushuniladi. Bularning yordamida o`quvchilar bilim, malaka–kunikma, kasbiy maxoratlarni egallashga erishadilar, ularda e'tikod va karashlar hamda xalk odatlari tarbiyalanadi, akliy va jismoniy kuch va ijodiy kobiliyat rivojlanadi.
Metodlar, metodik usullar deb ataluvchi aloxida elementlarga bulinadi, masalan: o`quvchilarga Ko`rsatma berishda ish harakatini ish jarayonida sekinlashtirib va elementar harakatlarga bulib ko`rsatish.
Ta'lim metodlari axborot manbailariga karab klassifikatsiya kilinadi (sinflarga bulinishi). Chunki ular asosida bilim, malaka va kunikmalar shakllanadi. Shuning bilan birga ukituvchi (usta) va o`quvchilarning bu manbalardan foydalanishdagi faoliyati va xarakteri yoki munosabatlariga boglikdir. (Suz, xissiy obraz v amaliy faoliyat). Shuning uchun xam ishlab chiqarish ta'limining umumiy metodlarini shartli ravishda uch guruxga: ogzaki, kurgazmali va amaliy kabilarga bulish mumkin.

MЕXNAT USULLARINI KURSATISh

MUSTAKIL IShLAR

СУХБАТ

UKUVCHILARNI TЕXNIK ADABIYOTLAR BILAN MUSTAKIL IShI

UKUVCHILAR- NING MUSTAKIL KUZATISHLARI

TRENAJYORLAR

TAJRIBA, AMALIY ISHLAR

YoZMA KURSATMA BЕRISh

ISHLAB CHIKARISH SAYOXATLARI

MЕXNAT JARAYONIGA RAXBARLIK KILISH

TЕLЕVIDЕ- NIЕ, OVOZ YoZIB OLISH

4– rasm. Ta'lim metodlari axborot manbailariga karab klassifikatsiyalanishi
KXK da nazariy va ishlab chiqarish ta'limini kushib olib borish o`quvchilarning ishlab chiqarishdagi ishtiroki, ishchi jamoalari bilan doimiy alokasi, uziga xos ta'lim va tarbiya metodini takozo etadi.
KXK da xilma-xil ta'lim metodlari kullaniladi. Ulardan ba'zilari umumiy bulib istalgan kasbdagi ishchilarning tayyorlashda boshkalari esa fakat muayyan kasblarga ukitishda foydalaniladi. Bunday metodlar xususiy metodlar deb ataladi.
4.5. Og`zaki metodlarga (jadvaldagi kiradi). Metallarni ogzaki bayon qilish. ishchi ta'limida xikoya qilish, tushintirish ma'ruza, Suhbat o`quv materialini ogzaki bayon qilishning asosiy metodlari xisoblanadi.
Xikoya usta tomonidan o`quv materialini tartibli, mantikan izchil, nisbatan kengrok bayon qilishda foydalaniladi. U puxta uylangan reja asosida tuzilish materialini bayon qilishda noaniqlikka yul kuymaslik uchun barcha detallari bilan tayyorlanishi lozim yul-yurik paytida odatda, xikoya plokat, diagramma ishlab chiqarish materiallaridan namunalar, moslama kabilarni namoish qilish orkali olib boriladi.
Tushintirish – bu muxokama o`quvchilar bilan. savol javob qilish orkali o`quv materialini bayon qilishdir. Tushintirish xikoyaga yakin bulgan ta'lim metodi xisoblanadi. Ishlab chiqarish ta'limida xikoya va tushintirishdan aloxida xolda xam foydalaniladi. Masalalarni bayon qilishda, masalan; mashinalar mexanizmlar tuzilishi yoki texnologiya jarayonlarning borishini bayon qilishda ko`pincha xikoya va tushintirish birga kushib olib boriladi.
Xikoya va tushintirish usta nutkiga kuyiladigan umum pedagogik talablariga javob bera olish kerak ya'ni gaplar tugri, aniq kurilishi, talaffuz va ifodalilik bulishi lozim. (pauzalardan foydalanish, logik urgu va itonatsiyalar, ovozning turlicha balandligi, hamda nutk tezligi).
Bayon mantikan tugri va tugallangan bulishi lozim. buning uchun materialni tugri guruxlash, tartiblash kerakki, karab chikiladigan masallar izchil joylashgan bulsin. ana shunda ularning ichki boglikligi saklanadi. Bayon qilish tartibi avvalo yoritiladigan hodisa va harakatntng izchilligi bilan belgilanadi. Ma'lumdan no`malumga, maqsaddan vositalarga o`tishda aloxida e'tibor berish lozim. Biror mexanizmning tuzilishi va harakatini kurib chikayotib, avval uning nimaga ishlatilishini tushuntirish, sung uni tuzilishini kurib chikish kerak.
Suhbat, xikoya tushuntirishdan shu bilan farq kiladiki, unda usta fakat uzi gapiribgina qolmay o`quvchilarni xam faol ishtirok etishga jalb kiladi.
Suhbatni yangi material utilayotganda shuning bilan birga o`quvchilar tasavvuriga ega bulgan ikkinchi rejali engil materialni urganilayotganda o`tkazilgan ma'kul.
Kurgazmali metodlar – bu Ko`rsatmali qurollarni namoish (ko`rsatish) qilish mehnat usullarini (3-rasm) o`quvchilarning mustakkil kuzatishlari o`quv – ishlab chiqarish sayoxatlari
Ko`rsatmali qurollarni namoish qilish (ko`rsatish) metodi yordamida o`quvchilarda mehnat harakatlarining muayyan va aniq obrazi shakllanadi.
Ishlab chiqarish ta'limi darslarida Ko`rsatmali qurollarning turli xil va shakllaridan foydalanish, ustaning tushuntirishlarini yaxshi idrok qilish hamda uzlashtirishlarga, malakalarning mustaxkam shakllanishiga yordam beradi. Plakatlar, sxemalar, modellar, maketlarni namoish qilish bilan bir katorda harakatdagi ish quroli, asboblar, mexanizmlar, moslamalarning namunalari va hokazolarni ko`rsatish axamiyatli.

ISh KUROLLARI

TЕZLIK

KUCh

MAKЕTLAR

PLAKATLAR

ISh XOLATI

MЕXA NIZMLAR

TЕMP VA RITM

kordinatsiya- lashganlik

JADVALLAR

MODЕLLAR

ChIZMALAR

ASBOBLAR, MOSLAMALAR

DIAFILMLAR

ANIQLIK

NAFISLIK VA EPCHILLIK

SXЕMALAR

MATЕRIALLAR.

DIAPOZITIVLAR

DIOGRAM MALAR

5-Rasm. Ko`rgazmali metodlar.

6. Amaliy metodlar ga ish usullari mehnat operatsiyalari, kompleks ishlarni va vazifalarni bajarishdagi mustakkillikni rivojlantirishga tranejyorlarga oid mashklar tajriba amaliy ishlarga texnologik jarayonlarni boshkarish mashklari kiradi.

Mashklar bu kunikma va malakalarni shakllantirish va mustaxkam maqsadda muayyan harakatlarni kup martalab takrorlashdir.
Ishlab chiqarish mashklarining mofakkiyatli bulishi uchun ular asosan kuyidagi talablarga javob berishi lozim:

1.Mashklarni o`quvchilar tomonidan ongli va maqsadga muvofik bajarilishi.

2.Mashklarning metodikaga asoslangan tizimliligi, izchilligi, davomiyligi va chastotasi.
3.O`quvchilar ishdagi mustakkillik darajasining muntazam usib borishi.
4.Onglilik va maqsadga yunalganlik bu mashklarni bajarishdagi birinchi va eng muxim talabdir.
1.Mashklar tizimliligi ikki talabga asoslanadi:
2.Xar bir yangi malaka avval uzlashtirilgan bilimlar va kunikmalar tizimiga kiradi.
Mashk paytida malakalarni tuxtovsiz takomillashtirish urganiladigan harakatlarni bajarishdagi aniqlik va tezkorlikka bulgan talablarni izchillik bilan amalga oshirish. Mashklarni o`tkazish sharoitini borgan sari kiyinlashtirib borish zarur.
4.7.Tajriba va amaliy ishlar ta'lim metodi sifatida o`quvchilar tomonidan muayyan kasbga oid mehnat faoliyatiga zarurbulgan malaka hamda kunikmalarning egallanishining va unga kiradigan tadkikot elementlarining taxlili va boshkalarning kuzda tutadi. Ularning nazariy va ishlab chiqarish ta'limi urtasidagi alokasini urnatishda mustaqil kuzatish hamda taxlil qilish asosida texnologik jarayonlarning turli bog`lanishlari hamda qonuniyatlarini uzlashtirishda muxim rol uynaydi tajriba ishlari o`quvchilarni hodisalarni kuzatish va taxlil qilishva ulardan tegishli xulosalar chiqarishga, texnologik jarayonning turli bog`lanish qonuniyatlarini uzlashtirishga urgatadi.
Tajriba ishi kuyidagilarni uz ichiga oladi: o`quvchilarga tajriba ishining mavzusi va maqsadi haqida Ko`rsatma beruvchi kirish kismi ishni olib borish tartibi bilan tanishtiradi: guruxning ( brigada ) zvenolari bulinishi asboblar moslamalardan foydalanish koidalarini tushuntirish, ishni bajarish usulini ko`rsatish: ishdagi xavfsizlik koidalari bilan tanishish.
Usta tajriba ishi uchun kerakli jixozlarning avvaldan tayyorlab qo`yadi.
4.8.Ta'lim metodlarini tanlash.
Ishlab chiqarish ta'limi metodlari tizimi va xar bir metod alloxida fan texnika, ishlab chiqarish texnologiyasining rivojlanishi bilan uzgarib boradi.
Ishlab chiqarish metodlarini tanlash turli sharoitlarga boglik. U ta'lim va tarbiya masalalari, o`quvchilar tomonidan uzlashtirilgan o`quv materialining mazmuni, ularning yoshi va uziga xos xususiyatlari, moddiy–texnika bazasi singarilar bilan izoxlanadi. Ishlab chiqarish ta'limida turli materialdan foydalanish zarur, lekin ularning maqsadga yunalganligining xisobga olish kerak. Xech kanday metod asosiy va universal bulishi mumkin emas.
Ishlab chiqarish metodlarining vazifasi o`quvchilarning aktivligi, akliy va ijodiy kobiliyatlarini rivojlantirishdan, ularga ishlab chiqarish ilgorlarining vaziyatlarini tarkib topishdan iboratdir.
Metodlar o`quvchilarga muayyan kasb uchun (xarakterli) tavsifli bulgan barcha ishlarni mustaqil hamda yo`qori unumda bajarishini malaka va kunikmalarini rivojlantirishga yordam beradi