Fanidan O’quv – uslubiy majmua

6.2. Ekskursiya xizmatining texnologik xaritasini tuzish


Texnologik xarita- bu mazkur ekskursiyani muvafaqqiyatli o‘tkazish,

ob’ektlarni samarali ko‘rsatish, ekskursiyani olib borish uslubiyati va texnikasini

to‘g‘ri tanlashni ko‘rsatib beruvchi, gidning harakatlarini tartibga soluvchi hujjat

bo‘lib, quyidagi talablarga javob berishi kerak:

 Gidga mavzuni yoritish yo‘llarini ko‘rsatishi;

 Ob’ektlarni

ko‘rsatish

va
hikoya
qilishning
samarali
usullarini

ko‘rsatishi;

 Ekskursiyaning tashkiliy masalalari bo‘yicha aniq tavsiyalar berishi;

 Ob’ektlarni ko‘rsatish va hikoyaning bir-biriga uyg‘unligini ta’minlashi;

 Ma’lum ekskursantlar guruhi qiziqishini inobatga olishi kerak.

Texnologik xarita har bir ekskursiya mavzusiga alohida tuziladi. Texnologik
xarita variantlarida ekskursantlarning yoshi, kasbi va boshqa qiziqishlari,

ekskursiyani olib borishning o‘ziga xos uslubiyati ham o‘z aksini topadi.

Texnologik xarita quyidagicha rasmiylashtiriladi: titul varog‘ida: ekskursiya
muassasasining nomi, ekskursiya mavzusi, turi, marshrut davomiyligi, masofasi
ekskursantlarning tarkibi, tuzuvchilar f.i.sh., ekskursiya tasdiqlangan sanasi

yoziladi. Keyingi sahifada ekskursiyaning maqsadi va vazifalari, ob’ektlar va

to‘xtash joylari ko‘rsatilgan marshrut sxemasi kiritiladi.

Texnologik xarita 3 bo‘limdan iborat: kirish, asosiy qism va xulosa. Kirish va

xulosa qismi grafalarga kiritilmaydi. Masalan, «Samarqand-Sharq gavhari»
mavzusidagi ekskursiyani tayyorlashda uslubiy ishlanmaning kirish qismida gidga

quyidagi tavsiyalarni berish mumkin: eng avvalo guruh bilan tanishib olish, o‘zini

va haydovchini tanishtirish keyin esa avtobusda ekskursantlarning o‘zini tutish
qoidalari va maxsus ajratilgan vaqtdagina savol-javob qilish va taassurotlar
almashish mumkinligini aytish kerak.
Axborot qismida ekskursiyaning nomi, marshruti, ekskursiya davomiyligi

haqida ma’lumot beriladi. Bu qism ekskursantlarning mavzuga qiziqishini

99

uyg‘otadigan darajada yorqin va his-hayajonli bo‘lishi kerak. Uni quyidagicha

boshlash mumkin: «Samarqandni shoirlar, tarixchilar «Islom olamining bebaho

marvaridi», «Sharq Rimi», «Yer yuzining sayqali» deb atashadi. Samarqand 2500

yildan ziyod boy tarixga egadir. Samarqand Zarafshon daryosi vodiysida geografik

qulay joylashganligi sababli «Buyuk ipak yo‘li»ning muhim chorrahasi

hisoblangan».

Ekskursiya guruhi to‘planadigan joy buyurtmachi bilan kelishilgan holda

belgilanadi, ekskursiyaning boshlanish joyi esa texnologik xaritadan aniqlanadi.

100

6.1-jadval