Fanidan O’quv – uslubiy majmua

Ekskursiya

xizmatining

to‘liq vaqti

Ob’ektlarni

ko‘rsatish vaqti

Hikoya

qilish vaqti

Tanaffus-

lar

4.1.-rasm. Ekskursiya xizmatining to‘liq vaqti

Har qanday ekskursiya xizmatini yuqoridagi sxema bo‘yicha tuzish

ekskursiya jarayonining ta’limiy va tarbiyaviy ahamiyatini oshiradi.

75

4.2. Ekskursiya xizmatining maqsadi, vazifasi va
mavzusini aniqlash

Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash jarayoni uning aniq maqsadini

belgilashdan

boshlanib,
mualliflarga
keyinchalik
ekskursiya
xizmatini

tashkillashtirishga yordam beradi. Gidning hikoyasi ham ushbu maqsadga

bo‘ysunadi. Ekskursiya xizmatining bir nechta maqsadlarini sanab o‘tamiz:
ekskursantlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, ijtimoiy foydali mehnatga

chorlash, boshqa millatlar madaniyatiga hurmat hissini uyg‘otish, estetik tarbiya,

dunyoqarashni kengaytirish, ilm-fan va madaniyat to‘g‘risida qo‘shimcha

ma’lumotlar berish va boshqalar.

Bir xil ekskursiyalar bo‘lmaydi, ular eng avvalo mavzusi bilan farqlanadi.
Mavzu biror nimaning mazmuniga tegishli tushunchadir. Ekskursiya xizmatining

mavzusi ob’ektni ko‘rsatish va hikoya qilishning predmeti hisoblanadi.

Ekskursiya xizmati mavzusi uning mazmunini qisqa va lo‘nda ifodalaydi.

Mavzuni tanlash potensial talabga, aniq buyurtmaga maqsadli yo‘naltirilgan

bo‘lishi mumkin. Mavzu ekskursiya xizmatining ob’ekti va mavzuostilarni
birlashtiruvchi negiz hisoblanadi. Ijodiy guruh ekskursiya xizmatini tayyorlash

jarayonida ob’ektlarni mavzuga oid ma’lumotlar bilan solishtiradi. Ob’ektlar

tanlash masalaning bir tomoni, mavzuni to‘liq va ishonchli yoritib beruvchi aniq

ma’lumotlarni topish ham muhimdir. Ishchi guruhning ko‘p oylik mehnati

natijasida yangi mavzudagi ekskursiya xizmati tayyor bo‘ladi. Ekskursiya xizmati

mavzusi ob’ektlarni ko‘rsatish va mazmunli hikoya qilish bilan uzviy bog‘langan

bo‘ladi va uning mazmunini boyitadi. Ekskursiya xizmatining tarqoq qismlarini

mavzu birlashtiradi, ob’ektni qanday ko‘rsatish va qaysi ma’lumotni hikoya qilish

kerakligiga yo‘naltiradi.

Ba’zi ob’ektlarni bir nechta ekskursiya xizmatlarida ko‘rsatish mumkin.

Masalan, Samarqand viloyatidagi «Registon» maydoni haqida ekskursiya xizmati

mavzusidan kelib chiqib, turli hajmda ma’lumotlar berish mumkin. Guruh

76

harakatlanadigan

yo‘l

ustidan ekskursiya xizmatining mavzusiga tegishli

bo‘lmagan ob’ektlar «chiqib turadi». Ushbu ob’ektlar haqida ma’lumotlar qiziqarli

bo‘lishi mumkin, lekin yoritilayotgan mavzu uchun ikkinchi darajali bo‘ladi va gid

ular haqidagi savollarga faqatgina qisqa javob beradi. Har bir mavzu kichik

mavzuostilardan tashkil topadi. Mavzuostilar to‘liq va mantiqiy tugallangan

bo‘lishi lozim.