Fanidan O’quv – uslubiy majmua

4-mavzu. EKSKURSIYA XIZMATINI TAYYORLASH
TEXNOLOGIYASI

4.1. Yangi ekskursiyani tayyorlash jarayoni

4.2. Ekskursiya xizmatining maqsadi, vazifasi va mavzusini aniqlash

4.3. Ekskursiya xizmati ma’lumotlari uchun manbalar izlash

4.4. Ekskursiya xizmatining asosiy va individual matnini tayyorlash

4.5. «Gid portfeli» ni tahlash

4.1. Yangi ekskursiyani tayyorlash jarayoni

Yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini tayyorlash murakkab jarayon bo‘lib,

butun bir ishchi jamoaning faol ishtirokini talab qiladi. Bo‘lajak ekskursiya
xizmatining mazmuni, uning ilmiy ahamiyati uslubchi va gidlarning bilimi,

salohiyati, ularning pedagogika va psixologiya asoslarini amaliy o‘zlashtirganlik

darajasiga, auditoriyaga ta’sir ko‘rsatishning eng samarali usullarini tanlay olish

ko‘nikmalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq bo‘ladi. Ekskursiya xizmati – bu ikki

muhim jarayon, ya’ni uni tayyorlash va o‘tkazish natijasi bo‘lib, o‘zaro bir-biri

bilan bog‘liq, bir-birini to‘ldiruvchidir. Puxta tayyorgarliksiz ekskursiya xizmatini

yuqori sifatda o‘tkazib bo‘lmaydi. Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlashda ikkita

asosiy yo‘nalishni ajratish mumkin:

- yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini ishlab chiqish;

- endigina o‘z ishini boshlayotgan gidni tayyorlash (yoki ushbu mavzu bu gid

uchun yangi bo‘lishi mumkin).
Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash ijodiy guruhga topshirilib, uning

tarkibida mavzuning murakkabligiga qarab 3-7 nafar gid kiradi. Ko‘pincha

maslahatchi sifatida turli soha mutaxassislari, muzey ilmiy xodimlari, OTM va

o‘rta maktab o‘qituvchilari, shuningdek, boshqa mutaxassislar ham taklif etilishi

mumkin. Odatda ijodiy guruhning har bir qatnashchisiga ekskursiya xizmatining bir
72

bo‘limi, biron-bir mavzusi yoki mavzuning bir nechta kichik mavzuostilarini

tayyorlash topshiriladi. Mazkur ijodiy guruh ishining nazorati esa mas’ul rahbarga
topshiriladi.
Odatda yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash 3 bosqichda amalga oshiriladi:

Dastlabki ishlar, ya’ni yangi ekskursiya xizmati mavzusi bo‘yicha

ma’lumotlar to‘plash, ekskursiya xizmati maqsad va vazifalarini aniqlash, shu bilan

bir vaqtda ekskursiya ob’ektlarini tanlash.

Bevosita ekskursiya xizmatini tayyorlash, ya’ni ekskursiya xizmati marshrutini

tuzish, ma’lumotlarga ishlov berish, ekskursiya xizmatining asosiy matnini yozish,

uni o‘tkazish uslubini aniqlash, ekskursiya ob’ektini ko‘rsatish va hikoya qilishning
eng samarali usullarini tanlash, gidlar tomonidan individual matnni tayyorlash

jarayonini o‘z ichiga oladi.

Yakuniy bosqich, ya’ni, sinov ekskursiyasini o‘tkazish. Ekskursiya muassasasi
rahbari tomonidan yangi ekskursiya xizmatini tasdiqlash, mavzuni himoya qilgan

gidlarga ushbu ekskursiya xizmatini o‘tkazishga ruxsat berish jarayonlari kiradi.

Ekskursiya xizmatini o‘tkazish tartibi uning mavzusi, turi va o‘tkazish

shaklidan qat’iy nazar bir xil bo‘ladi: tanishuv qismi, asosiy qism va yakuniy qism.