Фанидан Мустақил иш Мавзу

Феруза
— CуA16[П04]4[0Ҳ]8*5Ҳ20. Синоними: каллаит (ферузанинг қадимий номи). Темирга бой (Фе203 20-21%) хили рашлеит
деб аталган.
Кимёвий таркиби. CуО 9,57%, A1203 36,84%, П205
34,12%, Ҳ20 19,47%. Ҳар хил бошқа аралашмалар ҳам бўлади.
Сингонияси триклин: симметрия кўриниши пинакоидал. Кўпинча яширин кристалланган масса ҳолида буйраксимон шакллар ёки қобиқ
томирчалар ва нотўғри шаклли уюмлар ҳолида тарқалади.
Ферузанинг ранги ҳаво ранг-кўк, олмосдек яшил, яшилроқкул ранг.
Ялтираши мум каби. Нг=л,65, Нм=л,62 ва Нп=л,61.
Қаттиқлиги 5-6. Aнча мўрт.
Уланиш текислиги {001} бўйича мукаммал, {010} бўйича ўртача.
Синган юзаси оч чиғаноқ сиртига ўхшаб кетади.
Солиштирма оғирлиги 2,60-2,83.
Диагностик белгилари. Ранги ва мум каби ялтираши характерлидир. Лекин кўп пайтларда ўзига ўхшаган хризоколла билан миснинг бошқа минералларидан ажратиш учун кимёвий реаксиялар қилиб кўриш лозим бўлади. Даҳандам алангасида ёрилиб-ёрилиб кетади ва қўнғироқ бўлиб қолади. Aлангаланиши Жигарранг рангга бўялади. Ёпиқ найчада кўп сув ажратади. Бура ва фосфор тузи билан мис борлиги билинадиган реаксия беради. Кислоталарда ерийди. Фосфор реаксиясини беради.
Пайдо бўлиши ва конлари. Нураш шароитларида йер юзидаги мисли
еритмаларнинг глинозём (дала шпатларида ва бошқаларда) билан фосфорга (апатит ва бошқа бирикмалардаги) бой бўлган тоғ жинсларга таъсир етишидан, кўпинча, лимонит билан бирга ҳосил бўлади. Ферузанинг ҳайвонламинг қазилма суяги ва типи ҳисобига пайдо бўлган ҳоллари ҳам маълум (“суяк феруза” ёки одонтолит). Бундай ферузанинг органик келиб чиққанлиги шлифини микроскопда кўрганда аниқ билинади. Енг яхши феруза бир неча юз йиллар давомида Мадан конидан (Еронда Нишапур шаҳари яқинида) чиқарилар еди. Бу ерда у лимонит билан бирга нураб кетган магматик жинслар - трахитлар орасида нотўғри шаклли уюмлар ва юпқа томирчалар бўлиб юзага келган. Феруза қимматбаҳо тош сифатида бу йердан Туркия орқали Европага юборилар еди. Бошқа конларидан Вади-Магара (Синай ярим оролида). Қора Тепа (Самарқанддан жанубда) ва бошқа конларини еслатиб ўтамиз. Aмалий аҳамияти. Ферузанинг ранги чиройли (ҳаво ранг-кўк рангли) хилларидан безак буюмлари тайёрланади. Унча чиройли бўлмаган хилларини сунъий йўИ билан бўяш мумкин.