Фанидан маърузалар матни

15-чизма. Ишлаб чиқаришнинг ҳақиқий ва потенциал ҳажми ўртасидаги 
рецеессион узилиш. 
ЯММ (ЯИМ)ни тўлиқ бандлиликнинг ноинфляцион даражасига қадар ўстириш 
учун жами талаб (жами харажатлар) кўпайтирилиши зарур бўлган миқдор рецессион 
узилиш дейилади (15-чизма). 
Ишлаб чиқаришда тўлиқ бандликка эришиш ва рецессион узилишни йўқотиш 
учун жами талабни рағбатлантириш ва мувозанатни «А» нуқтадан «В» нуқтагача 
суриш лозим. Бу ерда мувозанатли ялпи даромаднинг ўсиши ΔУ қуйидагига тенг 
бўлади:
Е
Y=E

---

E1=C+I+G+Xn 
A Е E2=E1-ΔЕ 
инфляцион 
узилиш 
B 
45
Y* Y0 Y
16-чизма. Ишлаб чиқаришнинг ҳақиқий ва потенциал ҳажми ўртасидаги
инфляцион узилиш. 
ΔУ=Рецессион узилиш миқдори х Автоном харажатлар мультипликатори 
миқдори  
ЯИМни тўлиқ бандликнинг ноинфляцион даражасигача пасайтириш учун жами 
талаб (жами харажатлар) камайиши зарур бўлган миқдор инфляцион узилиш 
дейилади. 
Агарда, ишлаб чиқариш ҳақиқий ҳажми (Уо) потенциал (У*) ҳажмидан кўп 
бўлса, жами харажатлар ортиқча ҳисобланади. Жами талабнинг ортиқчалиги 
иқтисодиётда инфляция жараёнига олиб келади. Бошқача айтганда жами талаб 
ҳажмининг жами таклиф ҳажмидан қисқа муддатда катта бўлиши оқибатида ҳақиқий 
ва потенциал ЯИМ ҳажмлари ўртасида инфляцион узилиш рўй беради (16-чизма).. Бу 
узилишни бартараф қилиш учун жами харажатларни камайтириш, бошқача қилиб 
айтганда жами талабни чеклаш зарур. 

---

 Графикда бу жараён мувозанатни А нуқтадан В нуқтагача суришни англатади. 
Бу ерда жами мувозанатили ялпи даромад ҳажмидаги (ΔУ) қисқариш қуйидагича 
бўлади:
ΔУ= -Инфляцион узилиш миқдори х Автоном харажатлар 
мультипликатори миқдори.
Кейнснинг макроиқтисодий мувозанат модели ялпи талаб- ялпи таклиф 
моделини қисқа муддатли макроиқтисодий сиёсат мақсадларида аниқлаштирган 
бўлиб, унинг хусусий ҳоли ҳисобланади. Ялпи талаб ва ялпи таклиф моделидан 
фарқли ўлароқ бу моделда баҳолар даражаси ва иш ҳақи ўзгармас миқдорлар 
ҳисобланади. Айни шу сабабга кўра товар моддий заҳираларининг ўсиши қисқа 
муддатда макроиқтисодий мувозанатга эришишни белгиловчи омил бўлади.