Фанидан маъруза матни

 
35.2-расм. 138 ва 1500 кВ кучланишли электр токини узатиш танячлари ўлчамларин инг 
таққослаш схемаси. 
 
Ўта ўтказувчан тизимлар 
Электрэнергиясини узатишда асосан ўтказувчанлиги юқори бўлган металл элементлардан 
кенг фойдаланилади. Бундан ташқари бу элементларнинг иссиқлик ўтказувчанлиги ҳам юқори 
бўлиши зарур. 
Ўта ўтказувчанлик ҳодисасини 1911 йили Лейден шаҳрида Оннес томонидан кашф этилган. 
Электр энергиясини узатишда асосан алюмин, мис, титан, кадмий каби металл-
элементлардан кенг фойдаланилади. 
 
Ер ости кабеллари ѐрдамида электр энергиясини узатиш 
Ер ости кабеллари ѐрдамида электр энергиясини узатиш, ер усти орқали электр 
энергиясини узатиш нисбатан қийин ва таннархи юқори бўлган ҳоллардагина қўлланилади. 
Ер ости кабелларидан фойдаланиш унга юқори самарали ҳисобланмайди. Сабаби, ер ости 
кабелларини таъмирлаш ва модернизациялаш жуда ноқулай ҳамда мураккабдир. 
Замонавий техникада ҳозирги вақтда босим остида ѐғ солинган кабеллар кенгроқ 
ишлатилмоқда. Бундан ташқари босим остида газ билан изоляцияланган кабеллар ҳам 
қўлланилмоқда. 
Ер ости кабелларини ишлатишда пайдо бўладиган муаммолардан бири бу – изоляция 
қилишнинг мураккаблигидир. Ер ости кабелларида қўлланиладиган металл-элементларнинг актив 
қаршиликлари ҳароратга боғлиқ бўлади.
35.3-расмда ер ости кабелларида қўлланиладиган соф алюминийнинг актив қаршилиги 
билан ҳарорати ўртасидаги боғлиқлик кўрсатилган. 

---

 
35.3-расм. Соф алюминийнинг актив қаршилиги билан ҳарорати ўртасидаги боғлиқлик 
графиги (
8
10
44
,
2
Ом см) 
Ер ости кабеллари изоляциясида ишлатиладиган элементларнинг турига ва номинал 
ҳароратига кўра ҳар хил нархларда бўлади (35.4-расм).