Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

buzilishlar 
(avariyalar), 
falokatlar 

---

225 
(katastrofalar), muhitdagi ekologik buzilishlar va boshqalar. Bu ko’ngilsiz 
oqibatlarni keltirib chikaruvchi xodisa, ta’sir va boshqa jarayonlar - xavflar deb 
ataladi. 
Хavflar yashirin (potensial) va mavjud, yuzaga kelgan (real) turlarga ajratiladi. 
Хavflar uchun quyidagi belgilar harakterlidir: hayotga taxlika solish, sog’liqqa 
zarar, inson a’zolari ishlashining qiyinlashishi.
 
1.2 - rasm. Faoliyat jarayoni modelida “xavfsizlik”ni ta’minlash muammosining 
yuzaga kelish bosqichlari. 
Potensial xavf amalga oshishi, ya’ni real xavfga aylanishi uchun 
“sabablar”
 deb 
ataluvchi sharoitlar zarurdir. 
Quyida xavf va uning oqibatini harakterlovchi ayrim ma’lumotlar keltirilgan. 
Yer yuzida tabiiy ofatlar soni ko’payib bormoqda, u 1990 yilda 1960 yilga 
nisbatan ikki marta oshdi. Butun dunyo sog’liqni saqlash jamiyatining ma’lumotlari 
bo’yicha dunyoda 1909 yildan 1974 yilgacha asab kasalligi bilan kasallanish 24 marta 
ko’paygan. 
Dunyoda 500 mln. ga yaqin nogiron bo’lib, ularning har 1/5 baxtsiz xodisa 
natijasida sodir bo’lgan. 
Mustaqil davlatlar xamdo’stligi (MDХ) davlatlarida har yili 19 milliongacha 
kishi jaroxatlanadi, o’rtacha 500 ming kishi xalok bo’ladi, shundan 50-60 minggi yo’l 
- transport xodisasiga, 10 minggi yong’inga va 14 minggi bevosita ishlab chiqarishga 
to’g’ri keladi. 
MDХ davlatlarida har yili 30 mingga yaqin kishi mexnat nogironi bo’ladi. 
Davlat statistika qo’mitasining ma’lumotlariga ko’ra 1989 yildan boshlab 
jaroxatlanish darajasi mamlakatlar bo’yicha 4 foizga oshgan, ularning ayrimlarida