Fan Tarixdan hikoyalar I. Mavzu

DARSNING BOSQICHLARI

T.r.	Bosqichlar	Mazmuni	Uslublar	Vaqti
I.	Tashkiliy Ishlar	Salomlashuv. Tiglovchilarni darsga qatnashishlarini aniqlash	og‘zaki muloqot	3 Daqiqa
II.	Dars mazmunini tushuntirish	Turli ma’lumotlardan tarkib topgan taqdimot vositasida yangi mavzuni tushuntirish.	tasviriy vositalarni qo‘llash, O‘quv taqdimoti.	25 daqiqa
III.	O‘rganilgan mavzuni musta’kamlash	Mavzu bo‘yicha tiglovchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini aniqlash va ularni yanada rivojlantirish.	Amaliy mashg‘ulotlar orqali mavzu mustahkamlanadi	12 Daqiqa
IV.	Dars yakunlarini chiqarish	Fikr almashinuvini o‘tkazish, tiglovchilarni baholash.	O‘quv sikli orqali mavzu mustahkamlanadi.	5 Daqiqa

O‘quv mashg‘ulotining borishi
I. Tashkiliy qism (2 daqiqa).

Dars salomlashish bilan boshlandi.

Tiglovchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorgarligi tekshiriladi.

Tiglovchilar guruhlarga bo‘linib, guruh nomlari yozildi va taoriflandi.

Baholash mezonlari bilan tanishtirildi. “ Ofarin “, “ Barakallo “, “Barakat qil” so‘zlari yozilgan shakllar.

B aholash mezonlari. “ Ofarin “, “ Barakallo “, “Harakat qil” so‘zlari yozilgan shakllar.

O`tilgan mavzuni so`rab o`quvchilar baholanadi.

IX.Yangi mavzu bayoni

Insoniyat tinchligiga xavf solayotgan kuchlar. Bugungi kunda insoniyat tinchligiga mintaqaviy

mojarolar, xalqaro terrorchilik, diniy ekstremizm hamda insoniyatning tabiatga nisbatan nooqilona

munosabati keltirib chiqargan ekologik muammolar eng ko'p darajada xavf solmoqda.

O'zbekiston Prezidenti Islom Karimov 1997-yildayoq «O'zbekiston XXI asr bo'sag'asida» nomli asarida bularning insoniyat tinchligiga solayotgan xavfining ko'lami va oqibatlari haqida batafsil to'xtalgan edi.

Mintaqaviy mojarolar va ularning xavfi. Mintaqaviy mojaro- Yer yuzining biror-bir qismida davlatlar о'rtasida kelib chiqqan o'zaro nizolar yoki birorta davlat hududida yuz berayotgan fuqarolar urushidir. Qo'shnimiz Afg'onistonda sodir bo'lgan fuqarolar urushi bunga yorqin misoldir. Bu davlat fuqarolari 30 yildan ortiq davrdan beri tinchlik nima ekanligini bilishmaydi.

Mintaqaviy mojarolaming insoniyat tinchligiga soladigan xavfi nimada? Avvalo, ular qo'shni davlatlarda tinchlikni xavf ostiga qo'yadi. Ikkinchidan, fuqarolar urushi qochoqlar muammosini keltirib chiqaradi.

2010-yilda dunyo bo'yicha qochoqlar soni salkam 44 mln. kishini tashkil etdi.

Uchinchidan, mintaqaviy mojarolarga tortilib qolgan hududlar giyohvand moddalar aylanmasining ko'payishiga, xalqaro terrorchilik harakatining kuchayishiga, noqonuniy qurol-yarog' savdosining avj olishigaolib kelmoqda.

Xalqaro terrorchilik. XX asr oxiri - XXI asr boshlarida xalqaro terrorchilik insoniyat boshiga katta kulfat sola boshladi.

Terrorchilik - o‘z maqsadlariga erishish yo'lida raqiblami qo'rqitish yoki yo‘q qilish, aholi o'rtasidavahimavatartibsizlikkeltirib chiqarishgaqaratilgan zo'ravonlik harakati dir.

Xalqaro terrorchi kuchlar davlat rahbarlariga, elchilarga suiqasd qilish va o‘g‘irlash, odamlarni garovga olish, xalqaro tashkilotlar binolarini, aeroport va vokzallarni portlatish, samolyotlarni olib qochish kabi dahshatli jinoyatlarni sodir etmoqdalar.

Hozirgi kunda dunyoning hech bir davlati o'zini xalqaro terrorchilik xavfidan xoli deb hisoblay olmaydi. Xalqaro terrorchi kuchlar 2001-yilning 11-sentabrida hattoAQSHda ham mudhishjinoyatlar sodir etdilar. Terrorchilar shu kuni o‘zlari egallab olgan samolyotda Nyu-York shahrida joylashgan xalqaro «Savdo markazi»ning osmono‘par binosini vayron qildilar. Oqibatda minglab kishilar halok bolishdi.

Xalqaro terrorchi kuchlar Rossiya Federatsiyasida ham qator mudhish jinoyatlar sodir etganligiga tarix guvoh. Ayniqsa, Beslan shahridagi o‘rta maktabda yangi o‘quv yili boshlanadigan 1-sentabr kuni sodir etilgan jinoyat eng mudhish jinoyatlardan biri bo‘ldi.

Bu jinoyat jahonning barcha tinchliksevar kuchlarini larzaga soldi. Chunki jinoyat natijasida maktab o‘quvchilari ham halok bo'lishgan edi.

Diniy ekstremizm. XX asr oxirlarida diniy ekstremizm ham kuchaydi. Ekstremizm - maqsadga erishishning keskin choralar - zo'ravonlik, kuch ishlatish va terror qilish yo‘li deganidir. Ekstremizmni diniy aqidaparasdikvujudga keltirdi.

Diniy aqidaparstlik-o‘zumrini yashab bo‘ lgan, eskirgan diniy qoidalarni saqlab qolish uchun kurashmoqlikdir.

Diniy aqidaparastlar yer yuzida, jumladan, O'zbekistonda ham diniy qonunlar asosida boshqariladigan davlat barpo etish uchun kurashdilar.

Ular 1999-yilning le-fewalidaToshkentdaO'zbekiston Prezidenti Islom Karimovga nisbatan suiqasd uyushtirdilar.

2005-yilda esa Andijon shahrida yana bosh ko'tardilar. O‘zbekiston xalqi ularning da’ vosini radetdi.

Oqibatda, aqidaparastlarning rejalari barbod bo‘ldi. Afsuski, diniy aqidaparast kuchlar o‘z maqsadlaridan hamon voz kechgan emaslar.

Ekologik muammolar. Insoniyat xavfsizligiga ekologik muammolar ham katta xavf solmoqda. Bu muammo insonlaming tabiatga nooqilona, hatto vahshiyona munosabati oqibatida kelib chiqdi.

Dunyo mamlakatlari qatori O'zbekiston ham ekologik muammolardan xoli emas. Ma’lumki, bugungi kunda 0‘zbekistonni «Orol fojeasi» deb ataluvchi ekologik muammo qattiq tashvishga solmoqda. Orol fojeasi uzoq yillar davomida Orol dengiziga Amudaryo va Sirdaryodan yetarli miqdorda suv oqib bormaganligi oqibatida kelib chiqdi. Bir paytlar noyob va go‘zal bo‘lgan Orol dengizi bugungi kunda deyarli qurib va yo‘qolib borayotgan suv havzasiga aylandi.

Keyingi 40 yil ichida Orol dengizining hajmi 7 marta, suvining hajmi esa 13 marta kamaydi.

Bor suvning ham sho‘rlanish darajasi o‘nlab baravar oshib ketdi. Dengiz jonzotlarning yashashi uchun yaroqsiz bo‘lib qoldi. Natijada deyarli barcha hayvonot va o‘simlik dunyo si halokatga uchradi.

Tinchlik uchun kurash yo‘lidagi hamkorlik. O‘zbekiston mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq Afg‘oniston muammosini hal etishga qaratilgan takliflarni ilgari surgan edi. Islom Karimov 2010-yilda BMTning yalpi majlisida bu haqda 0‘zbekistonning qarashlarini yana bir bor bayon etdi. 0‘z- bekistonning qat’iy fikricha, chet mamlakatlarning harbiy kuchlari Af- g‘onistonda tinchlik o‘rnata olmaydilar. Afg‘onistonliklar o‘z muammolarini o‘zlari hal etishlari lozim. Rivojlangan davlatlar esa Afg‘onistonga ko‘mak berishlari kerak.

O‘zbekiston xalqaro terrorchilik va diniy ekstremizmga qarshi kurashda hamda ekologik muammolami hal etishda ham jahon hamjamiyati bilan yaqindan hamkorlik qilib kelmoqda.

O‘zbekistonda 2000-yildayoq terrorchilikka qarshi kurash to‘g‘risida Qonun qabul qilingan.

O‘zbekiston xalqaro terrorchilikka va diniy ekstremizmga qarshi kurashda Shanxay Hamkorlik Tashkiloti bilan ham yaqindan hamkorlik qilib kelmoqda. Bu Tashkilotning mintaqaviy terrorchilikka qarshi kurashuvchi tuzilmasining qarorgohi Toshkent shahrida joylashgan. Tashkilotga a’zo davlatlar terrorchilik, ayirmachilik va ekstremizmni «uch yovuz kuch» deb hisoblaydilar. Bu uch yovuz kuchga qarshi kurash mustahkam tinchlik qaror topishiga xizmat qiladi.

O'zbekiston katta ekologik fojea - Orol fojeasining yanada chuqurlashuvining oldini olish borasida ham BMT va Markaziy Osiyo davlatlari bilan yaqindan hamkorlik qilmoqda.

Chunonchi, O'zbekiston Prezidenti Islom Karimovning tashabbusi bilan Markaziy Osiyoning besh davlati o'rtasida «Orolni qutqarish xalqaro jamg'armasi» tashkil etildi.

Islom Karimovning say’-harakatlari bilan 2010-yilda BMT Bosh kotibi Pan Gi Mun Orolbo'yigatashrif buyurdi. Bosh kotib Orol fojeasining oqibatlarini o'z ko'zi bilan ko'rdi. Safari yakunidaOrol muammosini hal etishda ko'maklashish yo'lida harakat qilishini bildirdi.

Islom Karimov BMTning «Mingyillik rivojlanish maqsadlari»ga bag'ishlangan yalpi majlisida yig'ilish qatnashchilariga qarata: «Orol muammosi - bu, ushbu mintaqada yashayotgan, BMTdek nufuzli tashkilotga umid bilan yordam so'rab murojaat qilayotgan millionlab odamlaming muammosidir», - deb ta’kidladi.

.
V.Baholash: Darsda faol o`quvchilar baholanadi?

IV Yangi mavzuni Mustahkamlash.

1. 
   Qanday kuchlar insoniyat tinchligiga xavf solmoqda?
   
2. 
   Mintaqaviy mojarolarning nimaligi va uning insoniyatga solayotgan xavfi haqida
   
3. 
   so'zlab bering.
   
4. 
   Xalqaro terrorchilikning insoniyat tinchligiga solayotgan xavfi haqida nimalarni bilib oldingiz?
   
5. 
   Diniy aqidaparastlarning maqsadlari nima va ular 0‘zbekistonda qanday jinoyatlar sodir etdilar?
   
6. 
   Ekologiya muammolarining paydo bo'lishiga nimalar sabab bo'lgan?
   
7. 
   «Orol fojeasi» nima va O‘zbekiston hukumati uning oqibatlarini kamaytirish borasida qanday ishlarni amalga oshirmoqda?
   

8. О‘zbekiston dunyoda mustahkam tinchlikni qaror toptirish uchun olib borayotgan kurashida nimalar ga erishdi

5. 
   ?
   

5 Uyga Vazifa

Keyingi mavzu bilan tanishib kelish
X.Dars yakuni; dars yakunida dardavomida o’tilgan yangi mavzu yuzasidan savol-javob o’tkaziladi. Va shu orqali o’quvchilar baholanadi.

XI.Uyga vazifa; o’tilgan mavzuni o’qib kelish va qo’shimcha topshiriqlarni bajarish