Fan: Mehnat ta’limi (o‘g‘il bolalar)

III.Yangi mavzu bayoni: Ilgak qoziqlari. Tilog‘och, qayin, qayrag‘och, yong‘oq, chinor, shumtol kabi pishiq-puxta yog‘ochlardan tayyorlanadi. Qoziq tayyorlash uchun daraxt shoxlaridan foydalanish mumkin. Qoziqlar ko‘plab ishlatilgani uchun uni markazlar orasida tayyorlanadi. Shuning uchun qoziqbop yog‘och tanlanib markazlar orasiga o‘rnatiladi va diametrini talab etilgan o‘lchamga keltirib yo‘niladi. Sirkul yoki masshtab lineyka yordamida ketma-ket bir nechta qoziq (tirnoq, tana va kallak qismlari) rejalanib xomaki yo‘niladi va o‘lchovga keltirib silliqlanadi. Qoziqlarni tayyorlashda tirnoq uzunligini qoziq o‘rnatiladigan taxtaning qalinligiga, diametrini unga bop parma diametriga moslanadi yoki tirnoq diametriga mos parma tanlanadi. Ilgak qoziqlarini tayyorlashda ularga mos andaza keskichlardan foydalanish mumkin. Ilgak taxtalarining qanday yog‘ochdan tayyorlanishiga qarab qoziqlarni unga mos yog‘ochdan tayyorlanadi va talab etilishiga qarab aliflash, loklash yoki politurlash ishlari olib boriladi. To‘qmoq. Yo‘nish yo‘li bilan stanokda tayyorlanadigan yog‘och to‘qmoqlar tut, akatsiya, qayrag‘och, zarang kabi zichligi ortiq bo‘lgan puxta, qayishqoq yog‘ochlardan bochkasimon yoki kesik konussimon qilib tayyorlanadi. Duradgorlikda, ko‘pincha, bochkasimon to‘qmoqlar ishlatiladi. To‘qmoq-uchun tanlangan g‘o‘lani markazlar orasiga o‘rnatib diametrini talab etilgan o‘lchamga keltirib yo‘niladi va sirkul yoki lineyka bilan qirqib tushirish uchun qo‘yim qoldirib rejalab chiqiladi. Qirqim chiziqlari bo‘yicha o‘yib bo‘yinlar hosil qilingach, bochkasimon shaklga keltirib yo‘niladi, so‘ng dasta o‘rinlari rejalangach, jilvirlab silliqlanadi va aliflangandan keyin qirqib tushiriladi. Ularga mos dastalar stanokda tayyorlanadi. To‘qmoqning dasta o‘rni parmalanib teshiladi va dasta elimlab o‘rnatiladi. Dastaning puxta o‘rnashi uchun qo‘shimcha ponalanadi. Shakldor oyoqlar. Dasturxon xontaxta to‘g‘ri to‘rtburchaklik yoki yumaloq shaklda tayyorlanib, ularning oyoqlari ko‘pincha shakldor qilib yo‘nish yo‘li bilan stanokda tayyorlanadi. Shakldor oyoqlar tayyorlash uchun unga mos quruq yog‘och olib, uni talab etilgan o‘lchamda kvadrat shakliga keltirib randalanadi. Oyoqlarga yon yog‘och o‘rinlari rejalanib parmalash yoki o‘yish yo‘li bilan uyalar ochilgandan so‘ng stanokka o‘rnatiladi va yo‘nib kerakli shaklga keltiriladi. Shakldor oyoqlar, ko‘pincha, sifatli, tabiiy guli chiroyli bo‘lgan yog‘ochlardan tayyorlanadi. Shuning uchun bunday yog‘ochlardan tayyorlangan oyoqlar jilvirlangandan so‘ng payraxa bilan silliqlab jilolanadi va lok yoki politur surtilib pardozlanadi. Bu vaqtda xontaxtalar ham shu jinsdagi yog‘och materialdan tayyorlanib, ular ham loklanadi yoki politurlanadi. Xontaxtalar va oyoqlari tabiiy guli chiroyli bo‘lmagan yog‘ochlardan tayyorlansa pardozlash bo‘yash bilan tugallanadi.

4.