Fan: mehnat huquqi asoslari

Fan: MEHNAT HUQUQI ASOSLARI

O’qituvchi M.M.Alimova

6-Mavzu. Mehnatga oid munosabatlar.

• Reja
• 1. Mehnatga oid huquqiy munosabatlar tushunchasi.
• 2.Mehnatga oid huquqiy munosabatlar xususiyatlari.
• 3. Tashkiliy munosabatga oid va ishga joylashtirishga doir huquqiy munosabatlar
• 4.Korxonada kadrlar tayyorlash va malakasini oshirishga doir huquqiy munosabatlar

Mehnat munosabatlari - bu xodim va ish beruvchi o'rtasida tuzilgan mehnat shartnomasi asosidagi huquqiy munosabatlar bo'lib, u xodimning ma'lum bir mehnat funktsiyasini shaxsan bajarishi, ichki mehnat qoidalariga va tegishli majburiyatlarga rioya qilish majburiyatini anglatadi. ish beruvchining to'g'ri ish sharoitlarini ta'minlash, o'z vaqtida to'lash va hk ...

• Mehnat munosabatlari - bu xodim va ish beruvchi o'rtasida tuzilgan mehnat shartnomasi asosidagi huquqiy munosabatlar bo'lib, u xodimning ma'lum bir mehnat funktsiyasini shaxsan bajarishi, ichki mehnat qoidalariga va tegishli majburiyatlarga rioya qilish majburiyatini anglatadi. ish beruvchining to'g'ri ish sharoitlarini ta'minlash, o'z vaqtida to'lash va hk ...

Mehnat munosabatlarining ob'ekti ular uchun kelib chiqadigan imtiyozlar, ya'ni birinchi navbatda mehnat faoliyati natijalari va yollanma mehnatga haq to'lashdir. Mehnat huquqiy munosabatlarining sub'ektlari - xodim va ish beruvchi. Kasaba uyushmalari va ishchilarning boshqa vakillik organlari mehnat emas, balki mehnat munosabatlari (tashkiliy-boshqaruv, ijtimoiy sheriklik va boshqalar) sub'ektlari hisoblanadi.

Mehnat munosabatlarining ob'ekti ular uchun kelib chiqadigan imtiyozlar, ya'ni birinchi navbatda mehnat faoliyati natijalari va yollanma mehnatga haq to'lashdir. Mehnat huquqiy munosabatlarining sub'ektlari - xodim va ish beruvchi. Kasaba uyushmalari va ishchilarning boshqa vakillik organlari mehnat emas, balki mehnat munosabatlari (tashkiliy-boshqaruv, ijtimoiy sheriklik va boshqalar) sub'ektlari hisoblanadi.

Mehnat munosabatlari qoidalari axloqiy, urf-odat, jamoat tashkilotlarining korporativ normalari bilan tartibga solinadi. 

Mehnat munosabatlari qoidalari axloqiy, urf-odat, jamoat tashkilotlarining korporativ normalari bilan tartibga solinadi. 

Ammo mehnat jarayonidagi ijtimoiy 

munosabatlarni tartibga solishning eng 

ta’sirchan, eng samarali shakli – mehnatga oid huquq normalari bilan

 tartibga solinishidir. Huquq normalari ta’sirida mehnatga oid ijtimoiy munosabatlar mehnatga oid 

huquqiy munosabatlarga aylanadi.

Mehnatga oid huquqiy munosabatlar tizimiga quyidagilar kiradi:

1) mehnat qilish bilan bog‘liq huquqiy munosabatlar;

2) ish beruvchi va kasaba uyushmasi o‘rtasidagi tashkiliy-boshqaruv munosabatlari;

3) ishga joylashtirishga oid huquqiy munosabatlar;

4) kasbiy tayyorlash va malaka oshirish bilan bog‘liq huquqiy mu-nosabatlar;

5) mehnat muhofazasi va mehnat qonunlariga rioya qilishni nazorat qilish

 sohasidagi huquqiy munosabatlar;

6) mehnat nizolarni hal etishga oid huquqiy munosabatlar.

Mehnat huquqiy munosabatlarning o‘ziga xos 
xususiyatlaridan quyidagilar : a) fuqaroni muayyan korxona mehnat jamoasi tarkibiga qo‘shib olinishi va shu tufayli uning muayyan korxona xodimi maqomini olishligi; b) xodim muayyan kasb, malaka, lavozimga oid ishni 
bajarishi – bu munosabat ob’ekti ekanligi; v) tomonlar xatti -harakati ichki mehnat tartibi qoidalari bilan tartibga 
solinishligi, bu xususiyatlar mehnat huquqiy
munosabatlarni boshqa huquq sohasiga oid 
munosabatlardan (fuqarolik) farqlash imkonini
beradi.
Quyidagi huquqiy munosabatlar chambarchas bog'liq yoki mehnatdan kelib chiqadigan munosabatlarga bo'linadi:

• mehnatni tashkil etish va mehnatni boshqarish;
• xodimlarni bevosita ushbu ish beruvchidan o'qitish va qo'shimcha kasbiy ta'lim olish;
• ijtimoiy sheriklik, jamoaviy bitimlar, jamoaviy bitimlar va bitimlar;
• qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda mehnat sharoitlarini o'rnatish va mehnat qonunchiligini qo'llashda xodimlar va kasaba uyushmalarining ishtiroki;
• mehnat qonunchiligiga (shu jumladan mehnatni muhofaza qilish to'g'risidagi qonun hujjatlariga) va mehnat qonunchiligi normalarini o'z ichiga olgan boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga rioya etilishi ustidan davlat nazorati (nazorati), kasaba uyushma nazorati;
• ruxsat mehnat nizolari;

Ishga joylashtirishga doir xuquqiy munosabatlar.  

Aholini ishga joylashtirishga doir huquqiy

 munosabatlar mustaqil, shu bilan birga 

uzviy bog’langan quyidagi munosabat-lardan iborat: 

• - mahalliy mehnat organi bilan ish qidirayotgan fuqaro o`rtasidagi huquqiy munosabatlar; 
• - mahalliy mehnat organi bilan ish beruvchi o`rtasidagi munosabatlar; 
• - ishsiz shaxs bilan ish beruvchi o`rtasidagi munosabatlar. 

Эътиборларингиз учун раҳмат

Эътиборларингиз учун раҳмат