Fan: ma’lumotlar tuzilmasi va algoritmlar mustaqil ish mavzu: Yarim statik ma’lumotlar tuzilmalari

-chizma.. Murakkab tarmoqni oddiy ko ’rinishga olib kelish 
34 
tarmoqni daraxtlarning ma’lum majmuasi bilan almashtirib, tarmoq tuzilmalari 

oddiy ko’rinishga olib kelinadi. Bunda agar murakkab tarmoqni daraxtlar 

ko’rinishida aks ettirish kerak bo’lsa, uni avval oddiy ko’rinishga keltiriladi, 
so’ng esa olingan oddiy tarmoqlar daraxtlar bilan almashtiriladi. 
U yoki bu daraxt qanoatlantiradigan shartlarga qarab, daraxtlarning turli 
tiplari ajratib ko’rsatiladi. 
Ko’p hollarda har bir alohida darajada bo’g’imlarni ketma-ket kelishining 
nisbiy tartibi ma’lum ahamiyatga ega. Bo’g’imlarni ketma-ket kelishining tartibi 
berilgan daraxt tartibga solingan daraxt (masalan, algebraik ifodalar) deb ataladi. 
5.6-chizmada 
daraxt 

tasvirlangan 

bo’lib, 

bo’g’imlarning 

ko’rsatilgan 
raqamlanishiga muvofiq uni aylanib o’tish quyidagi algebraik ifodani olishga 
imkon beradi: 
a*b-c+d/e 

Turli turdagi daraxtlarda har bir bo’g’im turli tipdagi yozuv bilan 

ifodalangan bo’ladi. Masalan, mexanizmga texnik xizmat ko’rsatish grafigini aks 
ettiruvchi daraxtsimon tuzilmaning bo’g’imi (5.7-chizma)texnik vositaning 
xarakteristikasi, texnik xizmat ko’rsatishni o’tkazgan mexanikning atributlari, 
xizmat ko’rsatish sanasi va boshqalarni tasvirlaydigan yozuvlar hisoblanadi. 
Ushbu barcha yozuvlar turli formatga, maydonlarning turli tarkibiga ega, ya’ni 

1.2.3.3

-chizma.. Algebraik ifoda daraxti 

35 
turli tipdagi yozuvlar hisoblanadi. 

Har bir bo’g’imi bir xil sondagi shoxlarga ega daraxt muvozanatlashgan 

daraxt hisoblanadi. Muvozanatlashgan n-darajali daraxtda (n-l)-daraja to’liq 
to’ldirilgan bo’lsa, u simmetrik daraxt deb ataladi. Muvozanatlashgan daraxtda har 
bir yaratuvchi ikkitadan ko’p bo’lmagan yaratilganga ega bo’lsa, u ikkilik yoki 

binar daraxt deb ataladi. Ikkilik daraxtda yaratuvchidan yaratilganlarga yo’nalish 
o’ngga va chapga bo’lishi mumkin. Ushbu chapga bog’lanish vositasi bilan 
bog’langan barcha bo’g’imlar chap kichik daraxt (chap shox)ni tashkil qiladi, 
ushbu o’ngga bog’lanish vositasi bilan bog’langan bo’g’imlar o’ng kichik daraxt 
(o’ng shox)ni tashkil qiladi. 

Ikkilik daraxtlari kompyuterda qayta ishlash va saqlash uchun eng qulaydir. 

Biroq predmet sohasining juda kam munosabatlari bevosita ikkilik daraxt 
ko’rinishida taqdim etilishi mumkin. Shuning uchun ko’pchilik hollarda 
ma’lumotlarning mantiqiy tuzilmasini taqdim etadigan daraxtning tuzilmasi