Fan klassifikasiyasi

6.Platon ulug' mutaffakkir

Platon- yunon faylasufi .U mashhur faylasuflar bilan yoshligidan mulo-qotda boʻlib, ulardan taʼlim oldi. Geraklit, Parmenid, Demokrit va b. faylasuflarning asarlarini oʻrgandi. Mil. av. 380-y. larda Afina yaqinidagi Akademiya nomli bir bogʻni sotib oladi (bu nom shu yerlik afsonaviy qahramon Akadem sharafiga berilgan) va bu bogʻda oʻzining Platon akademiyasi deb atalgan falsafiy maktabini tashkil etadi. Akademiya Afinada deyarli 1000-y. faoliyat koʻrsatadi. Unda Aristotel ham oʻqigan. Akademiyada faqat falsafadan emas, geom., astronomiya, geogr., zool. va botanikadan ham taʼlim berilar edi. Biroq siyosiy taʼlim markaziy oʻrinda edi. Taʼlim maʼruzalar, munozaralar va suhbatlarga asoslanardi. Har kuni gimnastika mashgʻulotlari oʻtkazilardi.Platon falsafasining asosiy mohiyati — «gʻoya» («eydos»)lar haqidagi taʼlimotida bayon etilgan. Uning fikricha, gʻoya haqiqiy borliq, biz biladigan va yashaydigan dunyo uning soyasidir. Haqiqiy oʻzgarish va taraqqiyot gʻoyalar dunyosiga xos, soyalar dunyosidagi hara-kat esa uning inʼikosidir. Gʻoyalar du-nyosining qonuniyatlarini hamma ham bila olmaydi. Ularni biladigan zotlar juda kam uchraydi, bu zotlar ulkan akl egalari boʻladi. Aksariyat kishilar soyalar dunyosi bilan kifoyalanadi. Platon gʻoyalar dunyosini narsalar dunyosidan ustun qoʻyadi, chunki gʻoyalar dunyosi ideal narsalardir. Inson gʻoyalar dunyosi bilan soyalar dunyosi oʻrtasidagi zotdir. Uning ruhi gʻoyalar dunyosiga, jismo-niy tanasi soyalar dunyosiga mansubdir. Shuning uchun ruh va tana birligidan iborat odam 2 olamga tegishlidir. Ruh insonning haqiqiy qismidir. Biz hayot deb ataydigak narsa ruh jismoniy ta-nada yashaydigan vaqtdir. Platonning bilish nazariyasi uning gʻoyalar haqidagi na-zariyasiga asoslanadi. Bilish — anam-nesis, yaʼni jonning eydoslar haqidagi xotirasi. Eydosga boʻlgan muhabbat (eros) maʼnaviy yuksalishga undaydigan sababdir.Platon pedagog va tarbiya nazariyotchisi sifatida xam mashhur. Fu-karolarni tar-biyalash davlatning asosiy vazifalaridan deb hisobladi. Uning fikricha, bolalar qayotining birinchi kunidanoq maxsus muassasalarda tarbiyalanishi kerak: 3—7 yoshda oʻyinlar maktablaridagi uylar yoki bogʻchada taʼlim olishi; 7—17 yoshda maktabda yozuv, oʻqish, musiqani oʻrganishi; 17—20 yoshda har-biygimnastik taʼlim olishi; 20— 30 yoshda kelajakda hukmdor uchun zarur boʻlgan falsafiy taʼlim olishi lozim.