Falsafiy qonunlar va kategoriyalar

Nima uchun inson qonunni bilishi kerak? 

Bunda

 

oddiy misollarga 

murojaat qilamiz: yoz oylarida barcha odamlar issiq kiyimlar (etik, palto, qo‘lqop va h. k.) sotib 

olishadi,  o‘tin  yoki  ko‘mir  g‘amlab  qo‘yishadi  va  h.  k.  Nima  uchung‘  Chunki  ular  tabiatning 

bitta  qonunini,  ya'ni  fasllarning  o‘zgarishi,  yozdan  keyin  kuz,  undan  keyin  qish  kelishini  juda 

yaxshi bilishadi. 

Inson  qonunlarni  bilishi,  ularga  amal  qilishi  doirasida  erkindir.  Erkinlik  nimag‘  Erkinlik 

anglab  olingan  zaruriyatdir.  Har  qanday  qonunga  xos  belgilardan  biri  zaruriylik,  ya'ni  ob'ektiv 

tarzda amalga oshish, o‘z-o‘zidan namoyon bo‘lishdir. Erkinlik esa ana shu zaruriylikni anglab 

olish va unga amal qilishdan iborat faoliyatni anglatadi. 

Yuqoridagi  fikrlarni  xulosa  qilib,  qonunga  quyidagicha  ta'rif  berish  mumkin: 

Qonun 

olamdagi narsa va hodisalarning muhim, zaruriy, umumiy va takrorlanib turuvchi bog‘lanishlari, 

o‘zaro  aloqalari  va  munosabatlarining  namoyon  bo‘lishidir.

 

Endi  qonunning  belgilariga 

to‘xtalamiz: 

---

 

5 

 

- qonun  turli-tuman  aloqadorliklar,  bog‘lanishlardan  faqat  muhimlarini,  ya'ni  shunday 

bog‘lanishlarni  ifodalaydiki,  bular  olamning  mavjudligi,  o‘zgarishlari  va  undagi  narsa  hamda 

hodisalarning mohiyatidan kelib chiqqan bo‘ladi; 

- qonun zaruriy bog‘lanishlarni ifodalaydi, ya'ni tasodifiy bog‘lanishlar, goh paydo bo‘lib, 

goh yo‘qolib ketadigan bog‘lanishlarga asoslanmaydi. 

- qonun narsa va hodisalarning umumiy bog‘lanishlarini ifodalaydi.  

Qonun nisbatan barqaror, takrorlanib turuvchi bog‘lanishlarni (munosabatlarni) ifodalaydi, 

ya'ni bir safar yuz berib, ikkinchi safar yuz bermaydigan bog‘lanishlarni qonun qamrab olmaydi. 

Masalan, 2001 yili qishdan keyin bahor kelib, 2002 yilda qishdan keyin birdaniga yoz kelishini 

tasavvur  qilib  bo‘lmaydi.  Chunki,  bu  tabiat  qonuni  —  fasllar  o‘zgarishi  qonuni  doirasiga 

kirmaydi.