Falsafada Makon Va Vaqt

Fazo va vaqt turlari

Fazo va vaqtni anglashda real, perseptual va konseptual fazo va vaqtlarni bir-biridan ajrata olish lozim. Obʼyektiv voqelikdagi real, jismoniy, fizik obʼyektlar, narsa va hodisalarning oʻziga xos fazo va vaqt aloqadorliklari real fazo va vaqt deyiladi. Real fazo va vaqtning inson tasavvurida idrok etilishi — perseptual fazo va vaqt boshqa boʻlsa, real fazo va vaqtning matematik tenglama va hisob-kitoblarda modellashtirilishi — konseptual fazo va vaqtdir. Perseptual va konseptual fazo va vaqt real fazo va vaqtning inʼikosi ekanligini hisobga olish lozim, ularni aynanlashtirish kishini chalgʻitishi mumkin.
Hozirgi Davrda borliqning turli tashkiliy struktura darajalariga aloqador fizik, kimyoviy, geologik, biologik, fiziologik, ijtimoiy (sotsiologik), psixologik fazo va vaqt haqidagi konsepsiyalar ham yaratilmoqda. Ularda olamning tuzilish jihatdan xilma-xilligi va birligi, koʻp qirraliligi va cheksizligi, murakkabligi va nihoyasizligi asoslanmoqda. 20-asrning oxiri — 21-asrning boshlarida nazariy fizika, topologiya, chiziqli algebra, kvant fizikasi, relyativistik kosmologiya kabi fanlarning rivojlanishi fazo va vaqt haqidagi tasavvurlarni jiddiy oʻzgartirdi, fazo va vaqtning turli-tuman modellarini tadqiq qilishga keng yoʻl ochildi. Bu tadqiqotlar olamdagi yagona eng umumiy, universal va fundamental aloqadorlik — fazo va vaqt aloqadorligidir, deb xulosa chiqarishga asos berdi.^[1]