Falsafa kafedrasi «tabiatsnunoslik falsafasi»

Ilmiy  bilishning  umumiy  usullari  orasida  quyidagi-larini  ko‘rsatish 

mumkin: 

1)  analiz  -  har  taraflama  o‘rganish  maqsadida  yaxlit  predmetni  tarkibiy  bo‘laklarga 

bo‘lish (belgilar, taraflar, xossalar, munosabatlar); 

2)  sintez - predmetning ilgari ajratilgan bo‘laklarini yaxlit bir butunga birlashtirish; 

3)  abstraksiyalash  -  ma’lum  tadqiqot  uchun  axamiyatsiz  bo‘lgan  qator  xossa  va 

munosabatlarni  hisobga  olmasdan,  bir  vaqt-ning  o‘zida  tadqiqotchi  uchun  qiziq 

bo‘lgan xossa va munosabatlarni bo‘rttirib ko‘rsatish; 

---

4)  umumlashtirish - ob’ektlarning umumiy belgi va xossalari aniqlanadigan  fikrlash 

usuli; 

5)  induksiya  -  xususiy  muhokamalar  asosida  umumiy  xulosa  qilishga  yordam 

beruvchi fikrlash usuli; 

6)  deduksiya  -  umumiy  muhokamalar  asosida  xususiy  xulosa  qilishga  yordam 

beruvchi fikrlash usuli; 

7)  analogiya  -  ob’ektlarning  ma’lum  belgilarining  o‘xshashli-gi  asosida  ularning 

boshqa belgilariniig ham o‘xshash bo‘li-shi mumkiiligi haqidagi bilish usuli; 

8)  modellashtirish - biror ob’ektning (originalning) kopiya-sini, ya’ii modelini yaratish 

orqali uni o‘rganish 

9)  klassifikatsiya  -  o‘rganilayotgan  predmetlarni  tadqiqotchi  uchun  muhim  bo‘lgan 

biror  belgi  bo‘iicha  gruppalarga  bo‘lish  (bu  usul  ko‘proq  tasvirlovchi  fanlarda  - 

biologiyaniig  ko‘p  bo‘limlarida,  geologiya,  geografiya,  kristallografiya  va 

boshqalarda qo‘llaniladi). 

Hozirgi  zamon  fanida  o‘rganilayo1tan  predmetlarning  barcha  xossa  va  belgilarini 

xarakterlashga imkon beruvchi va ularngagg o‘rtacha qiymatlarini aniqlashga yordam 

beruvchi statistik usullar ham juda katta ahamiyatga egadir. 

Ilmiy  bilishning  yanada  yuqoriroq  struktura  birligi  sifa-tida  qar  bir  tarixiy 

davrning  eng  muqim  tabiiy-ilmiy  tasav-vurlarini  o‘zida  jamlagan  olamniig