Falsafa kafedrasi «tabiatsnunoslik falsafasi»


KIMYOGA TEGISHLI KONSEPSIYALARNING FALSAFIY



Download 0,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/82
Sana08.07.2021
Hajmi0,55 Mb.
#112546
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   82
Bog'liq
tabiatshunoslik falsafasi

KIMYOGA TEGISHLI KONSEPSIYALARNING FALSAFIY 

JIHATLARI  

 

REJA: 

1.  Kimyoning vujudga kelish tarixi. 

2.  Kimyoning predmeti va vazifalari. 

3.  Kimyoda bilishning usullari va konsepsiyalari. 

 

Tayanch so‘z va iboralar: “ikkinchi tabiat”, “sun’iy tabiat”, moddiy borliq, 

Empedokl, atomizm, atomistika. 



Darsning maqsadi: talabalarga “ikkinchi tabiat”, “sun’iy tabiat”ni 

yaratishda ximiya fanining ahamiyatini ko‘rsatib berish. Kiyo fanining 




moddiy borliq tushunchasini anglashdagi ahamiyatini yoritib berish. 

 

Kimyo  eramizdan  ancha  ilgari  rivojlangan  edi.  Misrliklar  rudalardan  temirni 



suyuqlantirib  ajratib  olishni,  rangdor  shisha  olish  yo‘llarini,  terini  oshlash, 

o‘simliklardan dori-darmon, bo‘yoqlar, xushbo‘y moddalar ajratib olishni yaxshi bilar 

edilar.  Madaniyati  qadimdan  ravnaq  topgan  Xitoy  va  Hindistonda  ham  kimyoviy 

jarayonlarga asoslangan sohalar undan ham ilgariroq vujudga kelgan edi. 

O‘tmishdagi tarkoq holdagi kimyoviy ma’lumotlar hali ma’lum bir fan tashkil eta 

olmasdi,  lekin  bu  ma’lumotlar,  tabiat  hodisalarini  kuzatib  borish,  maternyaning 

tuzilishi  va  bir  turdan  ikkinchi  turga  aylanishi  hakida  fikr  yuritishga  zamnn  yaratdi. 

Masalan, qadimgi hind falsa-fasida olam bir necha xil oddiy moddalardan tuzilganligi 

goya-si ilgari suriladi. 

Tabiatga  bir  muncha  keng  va  tugal  falsafiy  qarash  qadimgi  Gresiyada  vujudga 

kelgan.  Hamma  narsalarning  negizi  bir,  olamni  tashkil  etgan  turli  moddalar  o‘sha 

negizniig  (atomlar-ning)  turli  shakllaridan  iborat,  degan  fikr  dastlab  Gresiyada 

tug‘ilgan  (qarang:  atomizm,  atomistika).  Eramizdan  avvalgi  V  asrda  yashab  o‘tgan 

yunon  faylasufi  Empedokl  (490-430  yillar)  olamni  tashkil  ztgan  moddalarning  4 

negizi bor va ular suv, havo, olov, tuproqdir deb, ularni elementlar deb atagan. 

Qadimgi  dunyoning  yirik  materialistlari  bo‘lgan  Levkipp  va  uning  shogirdi 



Demokrit esa tabiatdagi barcha jismlar ko‘zga, ko‘rinmaydigan, juda mayda, qattiq 

va bo‘linmas zarralar - atomlardan tuzilgan degan g‘oyani yoqlab chiqadilar. 

Demokrit  ta’limotiga  ko‘ra  atomlar  abadiy  harakatda  bo‘-lish  xususiyatiga  ega. 

Voqe bo‘ladigan har qanday o‘zgarish atom-larning o‘zaro birikishidan va bir-biridan 

ajralishidan  ibo-rat.  Demokritning  materialistik  ta’limoti  uning  zamondosh-larining 

qarashlaridan  ancha  ilgarilab  qetgan  edi,  ammo  bu  ta’-limot  umum  tarafidan  e’tirof 

etilmadi. Shundan keyin taraq-qiy qila boshlagan falsafa barcha hodisalarni moddaning 

abst-rakt 

sifatlariga 

asoslanib 

tushuntirishga 

urindi. 


Keyingi 

asrlarda 

tabiiyotshunoslikning  rivojlanishiga  katta  ta’sir  ko‘rsatgan  konon  faylasufi  Aristotel 


Download 0,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish