Fakultetlararo jismoniy madaniyat va sport



Download 390,5 Kb.
bet11/22
Sana20.06.2022
Hajmi390,5 Kb.
#685726
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   22
Bog'liq
Boshlang’ich ta’lim o’quvchilarida tezkorlikni tarbiyalash

Yosh kurashchilarni dastlabki o‘rgatish bosqichida o‘quv jarayoni, shug‘ullanuvchilar yoshi, guruhlar soni, shug‘ullanuvchilar soni, o‘quv mashg‘ulotlarning haftalik va yillik
HAJMI (o‘quv soati).



O‘quv yili

Shug‘ulla-nuvchilar yoshi

Soni

O‘quv soatlar hajmi

UJT, MJT va ST bo‘yicha me’yoriy talablar

Guruh-
lar

Shug‘ul-lanuvchilar

Hafta-lik

Yillik



1

10

5

20

6

312

Qabul qilish va ko‘chirish me’yoriy talablarini topshirish

2

11

5

18

6

312

3

12

4

16

8

416

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki 1,2 va 3 yillari shug‘ullanuvchi bolalar yoshi muvofiq ravishda 10,11,12 yoshga teng bo‘lishi kerak. 1 va 2 yil guruxlar soni 5 tadan, 3 yili esa - 4ta. SHug‘ullanuvchilar soni muvofiq tarzda 20,18,16. Haftalik o‘quv soatlari hajmi -6:6:8, yillik - esa - 312 : 312 : 416. e’tiborli joyi shundaki, o‘rgatish jarayoni chuqurlashgan sari guruhlarda shug‘ullanuvchilar kamayib boradi, haftalik va yillik o‘quv soatlarining hajmi borgan sari ortib boradi. SHu bilan bir qatorda mazkur soatlarning tayyorgarlik turlari bo‘yicha taqsimlanishida yuqorida qayd etilgan charchash, zo‘riqish holatlarini bartaraf etish, ish qobiliyatini tiklash masalalariga alohida urg‘u berilmagan (2- jadval).


2-jadval
3 bosqichli dastlabki o‘rgatish jarayonida tayyorgarlik turlarining o‘quv soatlari bo‘yicha taqsimlanishi (A.M.Dyakin, 1990 bo‘yicha).



T/R

Tayyorgarlik turlari

O‘quv soatlari

1yil

2yil

3yil

1

Nazariy tayyorgarlik

10

10

13

2

UJT

90

90

107

3

MJT

50

52

71

4

Texnik - taktik va psixologik tayyorgarlik

130

132

179

5

Musobaqa tayyorgarligi

16

16

24

6

Qabul qilish va ko‘chirish sinovlari

16

8

10

7

Tibbiy ko‘rik

-

8

12

JAMI:

312

312

416

Yuklama (yuklama), organizmning shu yuklamani ko‘tara olish imkoniyati, charchash, zo‘rikish, ish qobiliyati va uni tiklanish xususiyati kabi tushunchalar bir - biriga uzviy bog‘liq bo‘lgan atamalar, charchash va zo‘riqish atamalarini vujudga kelish muddatini uzaytirish yoki tiklanish muddatini qisqartirish yo‘llarini izlash va amalga joriy etish ish qobiliyatini shakllanishiga olib keladi. Albatda, buning uchun qo‘llaniladigan jismoniy va texnik - taktik mashqlar hajmi hamda shiddati sportchi rganizmi shu yuklamani ko‘tara olish darajasidan hiyol yuqoriroq bo‘lib, ko‘p yillik trinirovka jarayonida yuklamani oshira borish to‘lqinsimon prinsipga asoslanishi kerak. Qanday bo‘lmasin ushbu jarayonni boshqarish muntazam nazorat qilishni va natijalarni ilmiy tahlil ostiga olishga taqozo etadi.


Ma’lumki uzoq davom etadigan harakat faoliyati sekin - asta ish qobiliyatini susayishiga olib keladi va charchash asoratlari vujudga keltiradi. Bioenergetik resurslar kamayadi, yurak - qon - tomir, nafas olish, mushaklar, MNS faoliyatlari passivlashadi. Lekin, mashqlar oralig‘ida yoki mashg‘ulotlardan so‘ng dam olish natijasida organizmning funksional faoliyati, shu bilan birga ish qobiliyati ham asta - sekin tiklana boshlaydi. Funksional imkoniyat dairasida yoki navbatma - navbat biroz ko‘p va biroz kam (hajm va shiddat jihatidan) beriladigan yuklama, organizmning shu yuklamaga moslasha borishiga olib keladi, ish qobiliyati dastlabki darajasidan orta boradi. SHu bilan bir qatorda katta hajmli va katta shiddatli mashg‘ulotlarni me’yoridan ortiq qo‘llash zo‘riqish, chuqur charchash kabi salbiy oqibatlarga olib keladi.
Yuklama (yoki yuklama) deganda muayyan harakat faoliyatining (yoki treniroka mashg‘uloti) hajmi, shiddati, davom etishi va qaytarilish chastotasining organizmga bo‘lgan ta’siri tushiniladi. SHu ta’sir natijasida organizmda yuz beradigan funksional o‘zgarishlar esa shu yuklamaning ta’sir etish darajasini belgilab beradi. Demak yuklamanig "tashqi" ko‘rsatkichlari (hajmi, shiddati va hokozo) va "ichki" ko‘satkichlari (MNS, yurak, qon - tomir, nafas olish va hokozo) mavjud bo‘ladi.
Statik yuklama o‘zining hajmi va shiddati jihatidan organizmning funksional faoliyatiga turlicha ta’sir ko‘rsatadi. Kichik hajmli, katta shiddatga beriladigan statik yuklama, masalan, yurak faoliyatiga keskin ta’sir kiladi. YUrakning ritmik faoliyatini buzadi, uning mushaklarini zo‘riqtiradi, puls va nafas olish tezlashadi.
O‘rtacha yoki katta hajmli va kichik shiddatda ijro etiladigan statik yuklama esa yurak faoliyatini asta - sekin moslashishiga zamin yaratadi.
«Ish qobiliyati» ga shu tarzda yondashish ko‘pchilik tadqiqotchilarga uni keng mazmunli, muayyan xususiyatga ega va ko‘p qirrali tushuncha ekanligini e’tirof etishga imkon yaratdi. (M.I.Volkov, 1972; YU.A.SHpagin, 1974; V.L.Utkin. 1984; N.I.Iroshnikova, 1978; M.L Sa’vin, 1975; A.V.Radionov 1995 va boshqalar).
Sport amaliyotida «ish qobiliyati» sportchining yuksak jismoniy va texnik - taktik tayyorgarligining uyg‘unlashganligini anglatadi. Demak, sport musobaqalarida yuqori natijaga erishish jismoniy sifatlar hamda texnik va taktik malakalarning shakllanganlik darajasiga bog‘liq. Har xil sport turlari bo‘yicha o‘tkaziladigan musobaqalar muddati xalqaro musobaqalar qoidalari bilan belgilanadi. SHu musobakalar muddatida qaysi sportchi o‘z ish qobiliyatini sifati va samaradorligi jihatidan qanchalik uzoq vaqt sakday olsa yoki uni oshira olish «kuchi» ga ega bo‘lsa, unga muvoffaqiyat shunchalik «kulib» boqishi muqarrar. Boshqacha qilib aytganda ish qobiliyatini sifat va samaradorlik darajasini ko‘p yoki kam vaqt davomida sakdanishi umumiy va maxsus chidamkorlik sifatlarining turlari (tezkorlik, kuch, tezkor - kuchga bo‘lgan chidamkorlik, sakrashga bo‘lgan chidamkorlik, «texnik - taktik chidamkorlik» va hokozolar) qanchalik rivojlanganligi bilan belgilanadi.
Ma’lumki ish qobiliyati haqida ran ketganda, ayniqsa so‘z uning sifati va samaradorligiga tegishli bo‘lsa, masalaning mohiyati va pirovard «magizi» boshqa jismoniy sifatlarning shakllangan yoki shakllanmaganligiga borib taqaladi. YA’ni samarali natijaga mos umumiy va maxsus chidamkorlik kuch, tezkorlik, chaqqonlik, egiluvchanlik sifatlarini o‘zida mujassam qilgan bo‘ladi. Ushbu sifatlarning o‘zaro uzviy bog‘liqligi va ularning yuksak darajadaligi integral natijasi sport mahoratining muayyan takdirini belgilab beradi.



Download 390,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish