O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
“ “ FAKULTETI
“ “ FANIDAN
ORALIQ NAZORAT BO`YICHA TAQDIMOT ISHI
TAQDIMOT MAVZUSI
KICHIK GURUH A`ZOLARI:
1.F.I.SH: guruhi:
2.F.I.SH: guruhi:
3.F.I.SH: guruhi:
4.F.I.SH: guruhi:
5.F.I.SH: guruhi:
Fan o`qituvchisi:
Oraliq nazorat himoyasida to`plangan ball:
Komissiya a`zosi:
Komissiya a`zosi:
TOSHKENT 2019
Reja:
Kirish
1. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va vazifalari
2.Ijtimoiy –iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishga bo`lgan turlicha yondashuvlar
3.Iqtisodiy tizimlar va ularning modellari
4.Mulkchilik munosabatlarining mohiyati va iqtisodiy mazmuni
5.Mulkchilikning turli shakllari va ularning iqtisodiy mazmuni
6.O`zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish hamda xususiylashtirish maqsadi
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati
Kirish
O‘zbekiston Respublikasi Prezident I .A. Karimov boshchiligida davlatimiz tomonidan ishlab chiqilgan o‘zining mustaqil taraqqiyot yoMiga asoslangan holda to‘la ishonch bilan bosqichma-bosqich bozor iqtisodiyotiga o‘tib bormoqda. Prezidentimiz I.A. Karimov aytganlaridek, «Siyosiy mustaqillik rivojlangan, o‘zaro mutanosib, to‘laqonli iqtisodiyot bilan mustahkamlanmas ekan, u bor-yo‘g‘i quruq, balandparvoz gaplar, soxta obro' orttirish vositasiga aylanib qolaveradi».
Mustaqillik yillari davomida milliy xo‘jaligimiz iqtisodiy jihatdan mustahkamlanib, oldingi sotsialistik tizimdan meros bo‘lib qolgan bir tomonlamalik va inqiroz holatidan chiqarildi hamda Prezidentimiz aytganlaridek,«Avvalambor, iqtisodiyotning barqaror o‘sishi ta’minlandi, makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlik mustahkamlandi, iqtisodiyot va uning ayrim sohalaridagi mutanosiblik kuchaydi». Ushbu davrda bozor mexanizmining tarkibiy qismlari qaror topdi va uning infratuzilmalari vujudga keltirilib, rivojlantirildi. Hozirgi kunda esa, iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, iqtisodiyotni har taraflama erkinlashtirish amalga oshirilmoqda.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va vazifalari
Iqtisodiyot – cheklangan iqtisodiy resurslardan unumli foydalanib, insonlar uchun zarur vositalarni ishlab chiqarish va yetkazib berishga qaratilgan tizim.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining vazifalari – bilish, amaliy, uslubiy, g`oyaviy, tarbiyaviy.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti – cheklangan resurslar dunyosida ne`matlarni ishlab chiqishdagi kishilarning xulq-atvorlarini boshqarishni, iqtisodiy munosabatlarini o`rganadi.
Iqtisodiy resurslar – Tovar va xizmatlar ishlab chiqarish, uning iste`molchiga yetkazish va iste`mol jarayonida foydalanish mumkin bo`lgan imkoniyatlar manbalari.
2.Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishga bo`lgan turlicha yondashuvlar
Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar - bu kishilar uchun zarur bo‘lgan hayotiy ne’matlarni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste’mol qilish jarayonida vujudga keladigan
munosabatlardir. Ular takror ishlab chiqarish munosabatlari yoki iqtisodiy munosabatlar deb ham ataladi.
Ishlab chiqarish usuli bilan jamiyat ustqurmasi ijtimoiy-iqtisodiy formasiyani tashkil etadi. Ijtimoiy-iqtisodiy formasiyaning tarkibiy tuzilishini 1-chizma Orqali yaqqol tasavvur etish mumkin.
Iqtisodiy fanda ijtimoiy tarqqiyotni sivilizatsiyaning tarixiy rivojlanish tiplari natijasi sifatida o`rganish ham muhim o`rin tutadi.
«Sivilizasiya» so‘zi lotinchada fuqarolarga oid, ijtimoiy
degan ma’nolami anglatadi.
3.Iqtisodiy tizimlar va ularning turli modellari
An’anaviy iqtisodiyot - deyarli hamma mamlakatlar bosib
o‘tgan tarixiy tizimdir. U hozirgi davrda ham ko‘plab iqtisodiy
jihatdan kam rivojlangan mamlakatlarda mavjud bo`lib, ularda
urf-odatlar, udumlarga, an’analarga asoslangan iqtisodiy jarayonlarga amal qiladi. Ularda natural yoki mayda tovar
xo‘jaligi hukmron bo`ladi.Bu yerda ishlab chiqarish, ayirboshlash, daromadlarni taqsimlash vaqti-vaqti bilan o‘rnatiladigan urf-odatlarga asoslanadi.
Merosxo‘rlik va sulola (tabaqa) shaxslarning iqtisodiy rolida hukmronlik qiladi, ijtimoiy-iqtisodiy turg'unlik aniq ifodalanadi. Texnika taraqqiyoti va yangiliklarni joriy qilish keskin cheklangan,chunki ular an’analar bilan ziddiyatli hisoblanadi, ijtimoiy tuzum barqarorligiga xavf tug‘diradi. Iqtisodiy faoliyatga nisbatan diniy va madaniy tartiblar birlamchihisoblanadi
Bozor iqtisodiyotiga qarama-qarshi tizim, ma’muriy buyruqbozlik iqtisodiyoti hisoblanadi. Bu tizim amalda barcha moddiy resurslarga ijtimoiy aniqrog`i davlat mulkchiligining hukmronligi va ma’muriy organlar tomonidan iqtisodiy ifodalanadi. Foydalanadigan resurslarning hajmi, mahsulotning tarkibi va taqsimlanishi, ishlab chiqarishni tashkil qilish kabilarga tegishli barcha muhim qarorlar markaziy boshqarish organlari tomonidan qabul qilinadi. Iqtisodiy taraqqiyotda muhim bosqich hisoblangan tizim bozor iqtisodiyoti tizimidir.
Erkin raqobatga asoslangan bozor iqtisodiyoti resurslarga xususiy mulkchilik, iqtisodiy faoliyatda va tadbirkorlikda erkinlik, iqtisodiy jarayonlami tartiblashda hamda uyg‘unlashtirishda bozor mexanizmidan foydalanish bilan tavsiflanadi. Bunday tizimda uning ham bir qatnashchisining xulq-atvori shaxsiy manfaatiga asoslanadi, har bir iqtisodiy birlik, alohida qabul qilingan qarorlar asosida, o‘zlarining daromadlarini eng yuqori darajada etkazishga intiladi.
Hozirgi zamon bozor iqtisodiyoti.Hozirgi davrda real
hayotda bozor iqtisodiyoti sof bozor mexanizmi va rejali iqtisodiyot unsurlarini mujassainlashtiradi. Mulkchilikning har xil shakllari, tadbirkorlikning turliyo'nalishlari mavjud bo`ladi, unda
rejalashtirish, bashoratlash, aholini ijtimoiyhimoyalash kuchayadi. Masalan, AQSh iqtisodiyoti hozirgi davrda oldingi erkin b/or iqtisodiyotdan sczilarli farq qiladi.
4. Mulkchilik munosabatlarining mohiyati va iqtisodiy mazmuni
Mulkka egalik qilish mulkning egasi qo`lida saqlanib turishini bildiradi va yaratilgan moddiy boyliklarni o`zlashtirishning ijtimoiy shaklini ifodalaydi. Ayrim hollarda mulkka egalik qilish uning egasi ixtiyorida saqlangan holda, undan amalda foydalanish esa boshqalar qo`lida bo`ladi.Bunga
. Mulkdan foydalanish - bu mol-mulkning iqtisodiy
faoliyatda ishlatilishi yoki ijtimoiy hayotda qo`llanilishidir.
Mol-mulkni o`zlashtirish yuz berganda, u daromad olish
uchun yoki shaxsiy ehtiyojni qondirish uchun ishlatilishini
bildiradi.
Mulkni tasarruf etish-bu mol mulkning taqdirining mustaqil hal qilinihshidir. U mol-mulkni sotish, meros qoldirish, hadya qilish, ijaraga berish kabi hollar orqali ro`y beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |