Факультети “2”- курс, бха 56-2 гурухи

2.Уй хўжаликлари жамғариш(ма) жараёнининг мақсадларига кўра, сабаблари нуқтаи-назаридан, аккумуляция қилиш (тўплаш) шакллари бўйича жамғармаларнинг турлари.
Мамлакатимизда замонавий уй хўжаликлари молиясини барпо этиш мустақиллигимизнинг дастлабки йиллариданоқ бошланган эди. Бу нарса мамлакат иқтисодиёти олдида жуда кескин ўзгаришларни амалга ошириш шароитида содир бўлиб, улар ўз навбатида, уй хўжаликлари молиясининг олдида турган биринчи даражали вазифаларни ҳам аниқлаб берди. Уларнинг
орасида уй хўжаликларини хўжалик юритишнинг бозор шароитларига мослаштириш, иқтисодий барқарорликни таъминлаш ва миллий иқтисодиётда инвестицион фаолиятни рағбантлантириш алоҳида ўрин эгаллайди.
Уй хўжаликлари томонидан истеъмолга, мажбурий тўловларни амалга
оширишга ва жамғаришга йўналтириладиган пул маблағлари уй хўжаликлари бюджетларининг харажатлар қисмини ташкил этиб, уларнинг
харажатлари дейилади. Иқтисодий адабиётларда уй хўжаликларининг харажатлари қуйидагилар бўйича классификация қилинади:
- даврийлик нуқтаи назаридан;
- харажатларнинг турлари бўйича;
- харажатларнинг функционал мўлжалланганликка боғлиқлигига кўра;
- мажбурийлик даражаси бўйича;
- тўловларнинг автономлилик характерига кўра;
- истеъмол ва жамғаришга йўналтирилаётган реал пул хара-жатларининг турлари бўйича.
Даврийлик нуқтаи назаридан уй хўжаликларининг харажатлари қуйидагиларга бўлинади:
- қисқа муддатли харажатлар;
- ўрта муддатли харажатлар;
- узоқ муддатли харажатлар.
Харажатларнинг турлари бўйича уй хўжаликларининг харажатлари қуйидагилардан таркиб топади:
- жорий харажатлар;
- капитал харажатлар.
Уй хўжаликларининг харажатлари функционал мўлжалланганлигига
кўра қуйидагилардан иборат:
- шахсий истеъмол харажатлари;
- солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар;
- пул тўпланмалари ва жамғармалар.
Автономлилик характерига кўра уй хўжаликларининг харажатлари
иккига бўлинади:
- даромадларнинг кўламига боғлиқ бўлмаган ва ҳаётий минимум даражасига расман мувофиқ келувчи автоном харажатлар;
- даромадларнинг динамикасига боғлиқ бўлган эластик харажатлар.
Айрим ҳолларда уй хўжаликлари харажатларининг ана шундай классификацияланиши доирасида кам эластикли харажатлар алоҳида гуруҳга
ажратилади ва унинг таркибига уй жой-коммунал хизматлари ва транспорт
чиқимларини тўлаш билан боғлиқ бўлган харажатлар киритилади.