F. R. Xolboyev, D. A. Azimov, E. Sh. Shernazarov z o o g e o g r a f I y a

to‘liq dominant sanaladi. Ongli ravishda hayvonlami iqlimlashti
rishga tegishli tajribalar dunyo bo‘yicha 160 turdan ortiq yovvoyi sut-
emizuvchi hayvonlar ustida o ‘tkazilganligi to‘g ‘risida ma’lumotlar
uchraydi. Ayniqsa, ondatrani iqlimlashtirish juda katta iqtisodiy sa
mara bergan va uning Mustaqil davlatlar hamdo‘stligi hududida egal­
lagan areali o ‘zining vatani hisoblangan AQSH va Kanadada egal­
lagan arealiga nisbatan ancha keng ekanligi qayd etiladi. Ko‘pgina
joylarda Amerika norkalari, nutriyalari va bug‘ularini, qushlardan
ayrim kaklik turlari va qirg‘ovullami iqlimlashtirish muvaffaqiyatli
amalga oshgan. Iqlimlashtirish sohasida Ukrainadagi Askaniya-Nova
74

---

qo‘riqxonasida amalga oshirilgan tadqiqotlar diqqatga sazovordir.
Mazkur qo‘riqxonada 80 turdagi sutemizuvchi 350 tur va kenja
turdagi qushlar ustida tadqiqotlar o ‘tkazilgan. Baliqlardan zog‘ora,
oq amur, do‘ngpeshona, leshch, ripus, ryapushka va boshqa turlami
iqlimlashtirish sohasida amalga oshirilgan tadbirlar iqtisodiy jihatdan
yuqori samara bermoqda. Suv havzalarining mahsuldorligini oshirish
maqsadida oziqa obyektlari bo‘lib xizmat qiluvchi umurtqasiz hay
vonlami (dengiz chuvalchanglari, mollyuskalar, qisqichbaqalar)
iqlimlashtirish ham muhim ahamiyatga ega.
Inson faoliyati tufayli areali qisqarib ketgan hayvon turlarining
arealini qayta tiklash maqsadida ular reakklimatizatsiya (qayta iqlim­
lashtirish) qilinadi. 1920-yillarda daryo suv qunduzining soni Mus-
taqil davlatlar hamdo‘stligi hududida mingga yaqin bo‘lgan. Belo
russiya va Voronej qo‘riqxonalaridan ulami keng tarqatish hisobiga
ayni vaqtda umumiy soni bir necha o ‘n mingga yetgan va tarqalish