F. R. Abduraxmonov z. E. Abduraxmonova

m u h it
Inson  faoliyati
t
V
M o tiv
к
t
Inson  manfaatlari
M e ’yo riy
Inson  va uning ehtiyojlari
Inson  m a v ju d lig i  va 
taraq q iy o ti
Manfaatlarni  tadbiq 
etish
Ehtiyojlami
qondirish
23-chizma
Kasbga 
yo‘naltirishning 
maqsadi  bu 
jam iyat 
tomonidan 
ko‘rsatilgan b o‘lib  uning  vazifalari  va  ehtiyojlaridan  kelib  chiqa- 
di.  O kqituvchining  asosiy  faoliyati  o kquvchilarni ongli  tarzda kasb 
tanlashlariga  tayyorlash  hisoblanadi.  Qo^yilgan  maqsad  strate- 
giyasi  va  o ‘qituvchining  kasbga  y o ‘naltirish  vazifasi  o ‘z  oldiga 
yaqin  va  aniq  vazifalarni  q o ‘yadi.  Bu  vazifalar  o ‘quvchilarni 
m a’lum  bilim lar  bilan  qurollantirish,  estetik  ongini  tarbiyalash, 
ularda  ahloqiy, tarbiyaviy  bilimlami  shakllantirish  vashu  kabilarni 
qamrab  oladi.  Natijada bular o ‘quvchini  shaxs  sifatida  rivojlanish 
darajasini  shakllantirib  boradi.  Bunda  o ‘quvchini  ongi  shakllanib 
borib,  o ‘zini  yaqin  va  uzoq  maqsadlarini  amalga  oshirishi  kerak 
bo ‘lgan  faoliyatlarini  belgilab  olish  jarayoni  shakllanib  boradi.
285

---

Tarbiyalanganlik  darajasidan  kelib  chiqib  ulami  uzoq  va  yaqin 
maqsadlarini  amalga  oshirish  kerak  b o ig a n   vazifalami  bajarishga 
qaratiladi.
Pedagog  vatarbiyachi  faoliyatining  natijasibu kasbga  yo‘naltirish 
jarayonida  ko‘rinadi. Pedagog  faoliyatining  natijasi bu o ‘quvchining 
psixologik  qiyofasida,  ya’ni  bilimlarida,  uddalay  olishida,  malaka- 
larida,  shaxs  xususiyatlarida, dunyoqarashida,  m a’naviy  ehtiyojlari- 
da  ko‘zga  tashlanadi.  0 ‘quvchilarda  predmetlar  va  g ‘oyalar  haqi- 
dagi  fikrlami shakllanishi bu  o ‘zini o ‘sib  borayotganligini  anglash- 
dir.  Bunda  o ‘quvchini  intellektual,  ahloqiy,  estetik,  ijodiy  va  shu 
kabi  tomonlari  rivoj  topib o ‘z  “Men’iig in i  tanib  boradi,  oqibatda 
o ‘zini  anglash  jarayoni  shakllanib  boradi.
0 ‘quvchilar  faoliyatining  natijasi  -   bu  aniq  bir  kasbni  tanlab 
olish, bunda  uning  bilimlari,  uddalay  olishi,  ko‘rsata  oladigan  im- 
koniyatlari  shakllanadi.  0 ‘quvchilar  o ‘qituvchi  bilan  birga  o ‘zlari 
amalga  oshirayotgan  faoliyat  bu  qandaydir  taqlid  yoki  o ‘yin 
em asligini, balki  ulami  jiddiy kelajakka  tayyorgarlik faoliyati ekan­
ligini  anglashlari  zarur.
Kasb  tanlashga  ongli  munosabat  -   bu  eng  avvalo  mavjud 
b o ig a n   bilimlar  asosida  sodir  b o ia d i.  Bunga  eng  avvalo  inson 
faoliyati  haqidagi  tizimli  bilimlami  kasb  ko‘rinishi  va  tiplarini, 
ulami  mazmunini  kiritish  mumkin.
Kasb  tanlashga  ongli  qarash -  bu
- 
Shaxsni  motivlashgan  y o‘nalishida;
- 
Ijtimoiy  va alohida kasbni  tanlashni  ahamiyatini  anglashda;
- 
Kasbga  yo‘naltiruvchi  bilimlar  tizimini  egallaganda;
- 
B o ig ‘usi  mehnatga faol  tayyorgarlik va o ‘z  imkoniyatlarini 
sinab  borishda;
- 
Kasbga  zarur  b o ig a n   sifatlami  o ‘z  -  o ‘zida  tarbiyalashda 
ko‘rinadi.
286

---

Kasbni  ongli  tanlash  quyidagilarga  asoslanadi:
Kasblar haqidagi  bilimlar;
Alohida  tanlanayotgan  kasb  haqidagi  bilimlar;
0 ‘z qiziqishlarini  oi'ganishga;
O kz qobiliyatlarini  o ‘rganishga;
0 ‘zini  kuchli  va  kuchsiz tomonlarini  bilishga;
0 ‘z  so g iig i  haqida  m a’lumotga ega bolishga;
Oilasini  moddiy  ta’minlanganlik darajasini  bilishga;
Mehnat bozorini  hisobga olishga.
O 'quvchi  9  sinfni  tugatgandan  so‘ng  qaysi  y o \’dan  borishini  hal 
qilishi  zarur  b o iad i.  Bu  holda  eng  asosiysi