|
0 ‘q ituvchining o kquvchi qiziqishi, irodasi va intilishi haqidagi
tasavvu rlari. Birgalikdagi faoliyat, o ‘zaro ishonch va m aqsad
sari intilish m uam m olari
0 ‘qituvchi o ‘quvchini aqlan va ruhan tayyorlashi
0 ‘qituvchi
ta’lim berishi davomida har bitta o'quvchi bilan
boglanadi. Ulardagi bilimga va ta’lim olishga b o ig a n imkoniyat-
larni biladi. 0 ‘quvchining bilim olishi va kasbga b o ig a n munosa-
bati uning qiziqishlaridan, irodasidan, intilishlaridan kelib chiqadi.
0 ‘quvchining qiziqishi uning yosh jihatlari bilan, bu qiziqishni ushlab
qolishga b o ig a n irodasi bilan, kasbga intilishi bilan b o g iiq boiadi.
0 ‘qituvchi va o ‘quvchi o ‘rtasida ta ’lim olishda birgalikdagi faoli
yat b o iad i. Bu o ‘qituvchini o vquvchiga berishi kerak b o ig a n bilim
lami berishi bilan b o g iiq faoliyat b o lsa , ikkinchisi bu o ‘quvchini
o ‘qituvchi berayotgan bilimni o ‘zlashtirish va o ‘zi uchun qiziqar-
li b o ig a n fanlami yaxshi o ‘zlashtirish hisoblanadi. Bu faoliyatda
o ‘qituvchi va o ‘quvchi o krtasida o ‘zaro ishonch qo‘yilgan maqsad-
larga birgalikdagi intilishi zarurdir.
0 ‘qituvchi ta ’lim berish davomida o ‘quvchini aqlan rivojlan-
ishini va ruhan tetik b o ‘lib borishini boshqarib boradi. Bu jarayon
ta ’lim va tarbiyada yaqqol ko ‘zga tashlanadi. Bolalar hali k o ‘pgina
bilimlar haqida tasavvurga ega b o lm aydilar. Uni o ‘qituvchi berib
boradi va o ‘quvchilarda o ‘ziga xos b o ig a n bilim b a’zasini yaratadi.
0 ‘quvchilar esa bu bilim lam i amaliyotda sinab boradi. Bu ularni
aqlan rivojlanishlari uchun asos b o iib , o ‘zlariga b o ig a n ishonch-
ni shakllanishiga olib keladi. Bu kabi k o ‘plab misollar orqali
o ‘quvchini rivojlanib borayotganini ko ‘rsatish va testlar orqali sinab
borish mumkin b o ia d i.
0 ‘qituvchi o ‘quvchini ta ’lim berish davomida uning qiziqishla-
rini, intilishlarini, undagi irodani o ‘rganib va ularni shakllanishi
uchun imkoniyatlar yaratib boradi. 0 ‘qituvchi o ‘quvchini kasb
lar bilan tanishtirib borib, undagi layoqatni kuzatadi. 0 ‘qituvchi
o ‘quvchilami kasbga b o ig a n havaslarini diagnostika qilib bo
rish natijasida o ‘quvchilarga yordam ham beradi. Kasb tanlashdagi
eng asosiy tomon bu o ‘quvchilardagi individual - psixologik xu-
susiyatlar hisoblanadi, y a ’ni o ‘quvchining qiziqishlari, xarakteri,
temperamenti, dunyoqarashi, manfaatlari hisoblanib shular asosi
da ularda m a’lum bir kasbga havas, orzu, intilish paydo b o ia d i.
0 ‘qituvchilar o ‘quvchilarni qiziqishlarini E.O. Klimovning kasb-
lami o ‘rganish bo‘yicha tasnifi asosida o ‘rganib
ulam i shu
yo ‘nalishlar b o‘yicha tayyorlab boradilar.
Kasb tanlayotgan o ‘quvchilar uchun o'qituvchining ular haqi
dagi fikrlari juda muhim
hisoblanadi. 0 ‘quvchi
o ‘z fikrlarini
o ‘qituvchi fikrlari bilan taqqoslashga, ko‘proq o ‘qituvchining
fikrlarini qilishga intiladi. 0 ‘qituvchi
o ‘z o ‘quvchilari orasida
b o la r ekan ulami qiziqishlarini, intilishlarini, ruhiy kamolotlarini
kuzatib boradi. 0 ‘quvchilarda m a’lum bir kasbga b o ig a n qizi-
qishlarni paydo b o lish in i, ulami shu kasbga b o ig a n layoqatlarini,
116
o ‘quvchilarni fiziologik so giom ligini, o ‘zlari tanlagan kasbga xos
b o ig a n ahloqiy bilimlarini o ‘rganib boradi.
0 ‘qituvchi o ‘zi tarbiyalayotgan o ‘quvchisida irodaviy xu-
susiyatlarni tarbiyalab boradi. Bu albatta ulami birgalikdagi faoli
yatida ko ‘zga tashlanadi. 0 ‘quvchilar bilan b o iad ig an mulo
qot o ‘qituvchida dars davomida, maktab faoliyatida, maktabdan
tashqari b o ia d ig an faoliyat turlarida ham yuz beradi. 0 ‘quvchi
uchun o ‘qituvchi namuna b o iib , o ‘quvchi o ‘z ustozini amaliy
faoliyatini, hayotiy faoliyatini, kerak b o is a oilaviy faoliyatini ham
zimdan kuzatadi. Ularning birgalikdagi olib boradigan faoliyati
da bu jarayonlarning ham o ‘rni juda kattadir. Chunki o ‘quvchi
o ‘z o ‘qituvchisidan namuna oladi, unga tenglashgisi keladi, ke-
lajakda tanlagan kasbini amalga oshirishda o ‘z o ‘qituvchisining
psixologik, ahloqiy, estetik qirralaridan foydalanadi. 0 ‘qituvchi
o ‘quvchi uchun namuna rolini o ‘ynaydi.
0 ‘qituvchi o ‘quvchi bilan b o iad ig an faoliyatda uni kuzatib
borar ekan, o ‘quvchining kelajak maqsadlarini, unga b o ig a n in-
tilishlarini, o ‘zini tayyorlab borishlarini kuzatib borib, o ‘quvchiga
yaqinlashadi. Ular o ‘rtasida ishonch, o ‘zaro yordam, bir - birini
tushunish kabi psixologik tomonlar yuzaga keladi. 0 ‘qituvchi
va o ‘quvchi o ‘rtasida b o iad ig an munosabatlar o ‘zaro ishonchni
shakllanishiga olib keladi. 0 ‘quvchi ko‘p hollarda o ‘zidagi sirlarni
o ‘zi ishongan o ‘qituvchisiga aytadi va undan maslahatlar olishga
intiladi. K o‘rinib turibdiki, o ‘qituvchi va o ‘quvchi o ‘rtasidagi
o ‘zaro ishonch kasb tanlashga , kasbiy bilim lam i shakllantirishga
ham ta ’sir etadi.
117
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
