Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Абортларни кл и н и к кечиш и
84

---

аёл оғриқдан таш қари ж и н си й йўллардан б ироз қон кетаётган идан ш ико- 
я т қи лади. Қ и н орқали текш ирганда бунда хам бачадон хаж ми хом иладор- 
л и к муддатига мос келади, бачадон деворлари қи сқаради , бачадон бўйни 
теш иги берк ёки таш қ и теш иги барм оқ у ч и ча оч илган бўлиш и м ум ки н. 
Агар ж и нсий йўлларда кўп м иқдорда ёки узоқ вақт қон кетиш куэатил- 
са, х ом и л ад орли кн и н г келгусида р и вож л ан и ш и га им кон бўлмай қолади, 
ч у н ки бачадон деворидан хомила ва б ош ланғич йўлдош (хорион) к ў п р о қ 
кўчган бўлади.
Абортларда бу дастлабки и к к и н ч и б о сқ и ч и д а хомиладорлар тезда 
туғруқхонага ётки зи л и б , ти н ч ш ароитда ярати ш ва бачадон н и н г қи сқа- 
риш хусусиятини к ам ай ти рад и га дорилар қ ў л л ан н л и ш и керак. Н о-Ш па 2 
мл дан, п а п авер и н н и н г 2% ли эритм асидан 2 мл, витам ин Е н и н г 5-10% 
эритм асидан 1мл, п р огестерон н и н г 1-2,5% эри тм асидан 1,0мл д ан кун ига
1 марта м уш ак орасига ю борилади. М агн и й н и н г сульфат 25% ли эри тм а- 
сидан 5-10 мл га н о в о к аи н н и н г 0,5% ли эри тм аси д ан 5мл қўш иб, кун ига
1-2 марта 5-6 кун давом и да м уш аклар орасига ю борилади.
К ейинги вақтларда прогестерон ўрнига си н тети к прогестерон - туринал 
таблеткасидан кун ига 2-3 марта еки дю ф астон 4табл.1-нчи кун кейин 3-2 
махал ичиш бую рилм оқда. В итам инлардан В1,В6 1мл дан хар куни муш ак 
орасига ю борилади. Глю козанинг 40%-20 мл эри тм асига 5%-5мл витам ин 
С қўш иб қон том ирга ю борилса, ҳомилани ўсиш ига ёрдам қилади. Агар 
ҳомила т у ш и ш и н и н г сабаби резус мос кел м асл и к бўлса, ҳом иладорликда 
хозирги даврда ан ти тан ал ар н и кам айтири ш м ақсад ид а дим едрол, пипол- 
ф ендан 1мл тери остига ю борилади ёки 1 та таблеткадан кун ига 1-3 марта 
и чиш га берилади.
Резус и м м ун лаш ган \см и л ад о р л и к д а аллоп л асти к а методи (эридан 
озгин а тери о ли н и б аёлга кўчириб ўтказиш ) қом иладорларни даволаш да 
кенг қўллани лм оқда. Бош ланаётган абортда бачадон бўйни бироз очилган 
бўлса дорилар билан даволаш давом ида қон кетиш кам айм аса ҳом иладо- 
ри кн и сақлаб қо л и ш н и н г илож и бўлмайди, бу ҳолда ҳомилани махсус ас- 
боблар (м еханик вакуум -ш приц )ёрдам ид а олиб таш лаш га тўгри келади.
Ж адаллаш ган абортда кўчган ҳомила тухуми бачадон б ў ш л и ғи н и н г 
кенгайган к ан али орқал и қи н га чиқи б қолган бўлади. Бачадон бўйни 
к а н а л и н и н г о ч и л ган л и ги , унда хомила тухуми борлиги, тухум н и н г бир 
қисм и қи н га туш ган л и ги аёлни қи н орқали текш и р ган д а ан и қл ан ад и .
Ч ала абортда хом ила ту х у м и н и н г бир қи см и (туш иб қолган қисм и) ба- 
чадон бўш лиғида сақ л ан и б қолади. Бунда бачадон бўйни к ан али 1-2см 
очилган , бачадон танаси ҳом иладорли к м уддатидан к и ч и к р о қ бачадон эса 
ю м ш оқроқ бўлади.
Ж адаллаш ган ва чала абортда бачадондан кўп м иқдорда қон кетиш и 
м ум ки н. Д авоси, ҳомила тухум и, ун и н г қ олд и қ лари махсус асбоблар ёр- 
д ам ида олиб таш ланади. Бундан таш қари ў т к и р к ам қ о н л и к натиж асида 
а ёл н и н г ахволи оғирлаш ган бўлса албатта зарур м иқдорда қон ва у н и н г 
ў рн и н и босувчи сую қ д орилар том ирга ю борилади
Ҳ омила тухуми бачадон бўш лиғидан батамом ч и қ қ ан д а т ў л и қ аборт 
деб ю ритилади (36-расм). Т ў л и қ абортда бачадон қи сқаради бачадон кан а- 
ли о зр о қ оч илган қон оқи ш и тўхтаган бўлади. Бачадон хажми к и чрай ган
бўлади. Х ом и л ад орли кн и н г дастлабки ойларида т ў л и қ а б о р т катта муддат- 
даги хом и лад орли кка қараганд а кам р о қ уч рай ди .
85

---

Т ўли қ абортда бачадондан ҳомила тухуми тўла ш и кастланм ай ч и қ қ ан - 
да хам дец идуал парда ва қон лахталари бачадонда қолади, бу эса м и к ро- 
блар р и вож лан и ш и га етарли мухит яратади, и н ф ек ц и я авж олиш ига сабаб 
бўлади. Шу сабабли тў ли қ абортдан кейин ҳам бачадон деворларини махсус 
асбоблар билан қириш тавсия этилади.
Ўсмай қолган ҳомиладорлик (ёпиш ган ҳомила)ни аниқлаш да қомиладор- 
л и к белгилари йўқолиш и, сут безларининг юмш аши, бачадон ҳажми ҳоми- 
ладорлик муддатидан ки чи к бўлиши, катта муддатли ҳомиладорликда хоми- 
л анин г юрак уриш и ва қи м ирлаш и нин г тўхташ и каби белгилар ақамиятга 
эгадир. Бундан таш қари биологик (Галли - М айнини) усули ёки иммуноло- 
гик реакц иялар ёрдамида қом иладорликнинг тўхтаганлиги аниқланади.
К ейинги пайтда ультратовуш аппарати ёрдамида ҳом иладорли кни нг ри- 
вож ланиш и, ҳом иланинг ти ри к л и ги н и ани қлаш кенг қўлланилм оқда. Ҳо- 
мила нобуд бўлганлиги ани қлаган дан сўнг, уни олиб таш лаш га (12 ҳафтага- 
ча) ёки сунъий туғдириш га (12 ҳафтадан ошгач) \а р ак ат қи лиш керак. Чунки 
бундай ҳолларда бачадондаги ўлик тўқим алар аёл организм ини сурункали 
захарлаб ҳомила туш иш и пайтида аёлда қон ивим аслик, яъни коагулопатик 
қон кетиш асоратларига олиб келиш и м ум кин. Шу сабабли ўсмай қолган 
ҳом иладорликни ани қлаш билан дарров аёлни туғруқхонага етказиб, қон 
группаси, резус омил, қон ивиш хусусиятларини ани қлаш зарур.
Ҳ ом илани олиб таш лаш ёки сунъий туш и риш м обайнида қон, қон 
зардоби, қо н н и ивитувчи (кальц и й хлор, викасол, д и ц и н о н , витам инЕ , 
АТФ, к о н ти кал , гордокс, аскорбин ки слотаси) дориларидан қон том ирига 
ю бориш оғир асоратларни нг ол д и н и олиш га ёрдам беради.