Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

Педагогик парадигма – педагогик (таълим, тарбия) муаммоларни ҳал қи-
лишда намуна (модель, страндарт) сифатида қўлланиладиган, педагогиканинг 
ҳар бир тараққиёт босқичида илмий педагогик жамият томонидан қабул қи-
линган назарий, методологик ва бошқа йўл-йўриқлар мажмуи (тўплами). 
Таълимда кенг тарқалган бешта парадигма фарқланади (6.2-расм): 
1) анъанавий-консерватив (билимга асосланган) парадигма - унинг бош 
мақсади: исталганча билим, билим ва яна билим; ўқув дастурлари мазмуни 
асосан билим, кўникма ва малакаларга йўналтирилади; 
2) феноменологик (инсонпарварлик) парадигма - унинг бош мақсади: 
таълимни ижтимоийлаштириш, умуминсоний ва миллий маданиятни шакл-
лантириш, болани ақлий, ахлоқий, жисмоний ва эстетик ижодий ривожланти-
риш;
3) рационалистик (бихевиористик) парадигма - унинг бош мақсади: 
яшаш муҳитига мослашиш учун «хулқ-атвор мажмуи»ни шакллантириш;
4) технократик (илмий-техник) парадигма - унинг бош мақсади: «би-
лим - куч», аниқ илмий-техник билимлар тизими ва уларни ўзлаштириш; 
5) эзотерик («сирли», «яширин») парадигма - унинг бош мақсади: ҳақи-
қатни шунчаки билиш мумкин эмас, унга виждон поклиги орқали эришиш 
мумкин. 

---

147 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6.2. Таълим моделлари ва уларда ўқитувчи-ўқувчи ҳамкорлиги
Педагогик концепцияларга мувофиқ, кенг маънода, таълимнинг турли 
моделлари фарқланади ва уларда ўқитувчи-ўқувчи ҳамкорлиги ўзига хос тарз-
да кечади. Бугунги кунда маърифий муассасаларда қуйидаги таълим модел-