F. I. Xaydarov, N. I. Xalelova umumiy psixologiya

Zarur material. Turli hayotiy omillami ifodalagan savol va vazifalar:

1. 
   Nima uchun yangi o’rganayotgan bokschi raqibining qo’lqopi uning ko’z oldida paydo bo’lishi bilan ko’zini yumadi?
   
2. 
   Vrach qachonlardir bolaga ukol qilgan edi. Shundan so’ng bola oq xalat kiygan har qanday odamdan, hattoki u odam bolaga yaxshi tanish bo’lsa ham, qo’rqadigan bo’lib qoldi. Bunga nima sabab?
   
3. 
   Odatda instituting birinchi kurs talabalariga o’qituvchi-ma'ruzachi tomonidan birinchi marta auditoriyaga kirib kelganda o’mingizdan turib qarshi oling, ikkinchi soatga kirganda esa o’z joyingizdan qimirlamang, deb tarbiya beriladi. Shunga qaramasdan, tanaffusdan so’ng ma'ruzachi ikkinchi marta xonaga kirib kelganda ham ba'zi talabalar o’rinlaridan turadilar. Vaqt o’tishi bilan bu hodisa yo’qolib boradi. Bu omilning fiziologik asosi nimadan iborat?
   
4. 
   Ma'lumki, fiitboi uyinini yangi o’ynay boshlagan basketboichi dastlabki paytlarda to’pni tez-tez qo’liga ushlab oladi. Bu bilan u o’yin qoidasini buzadi. Oradan bir qancha vaqt o’tgach, bu sportchi bunday xatoga yo’l qo’ymaydigan bo’lib qoladi. Ushbu hodisaning fiziologik mexanizmini tushuntiring?
   
5. 
   O’quvchilar maktabda yurish-turish haqidagi qoidaga muvofiq, o’qituvchining "Darsimiz tugadi'V'Ketishingiz mumkin" degan so’zini eshitmagunlaricha o’rinlaridan qimirlamasdan ishlarini davom etti-rishlari lozim. hatto qo’ng’iroq
   

34

itaroq chalinganda ham shunday holat kuzatiladi. Vaholanki, dars oxirida chalingan p’ng’iroq ko’p vaqt o’quvchilami harakatlanishga undaydi, natijada ular ishni ig’ishtirib, sinfdan chiqishga oshiqadilar. Bolalar intizomini mustahkamlash uchun |aysi fiziologik jarayonni rivojlantirish kerak?

Tayanch tushuncbalar \Itistinkt - (lot. instinctus uyg’onish) - murakkab shartsiz refleks, u hulq - itvoming tug’ma yig’indisi, tashqi yoki ichki ta’sirotlargajavoban hosil bo’ladi. | Ontogenez (yunon. on, ontos - asl, tub. genesis - tug’ilish, paydo bo'lish) - irganizmning individual rivojlanishi. Tirik mavjudotning paydo bo’lgan davridan to ixirigacha bo’lgan davrdagi o’zgarishlar majmui.