F. A. Babashev esa ―Xorazmda tashkil etilgan «Bilimlar uyi» «Ma‘mun akademiyasi» (1003-1014) va unda faoliyat ko‘rsatgan olimlar Abulayr Hammor, Ibn Hamid al-Xorazmiy, Abu Sahl al-Masihiy, Abu Ali Ahmad ibn Miskav

Mavzu: Sharq mutafakkirlari manbalarida ijtimoiy pedagogika fanining rivojlanishi

Kirish.
I BOB. IX-XVasrlarda SHarq mutafakkirlari tomonidan yaratilgan ijtimoiy g‘oyalar rivojlanishini o‘rganish dolzarb masala sifatida.

1.1. IX-XV asrlarda O‘rta Osiyodagi ijtimoiy hayot va uning o‘ziga xos xususiyatlari.
1.2. Abu Nasr Forobiy va Abu Ali ibn Sinoning ijtimoiy-siyosiy qarashlari.
II BOB. SHarq mutafakkirlari ilmiy merosining yoshlar tarbiyasidagi amaliy ahamiyati.
2.1. Buyuk allomalar ilmiy merosi yoshlar ongida milliy mafkura va ekologik madaniyatni shakllantirishdagi asosiy manba sifatida.
2.2. SHarq mutafakkirlarining ilmiy merosidan yosh avlod tarbiyasida foydalanishning amaliy axamiyati.
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati.
Tadqiqot mavzusining dolzarbligi. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma‘naviy sohadagi islohotlar ta‘lim tizimida ham yangilanishlar bo‘lishini taqozo etmoqda. Ta‘lim sohasini isloh qilishga oid davlat siyosati ta‘lim tizimi rivojlanishi strategiyasining ustuvor yo‘nalishlarini belgilab berdi. 1997 yil 29 avgust O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi IX sessiyasida qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining «Ta‘lim to‘g‘risida»gi qonuni va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» ta‘lim tizimini tubdan isloh qilishda amaliy dastur bo‘ldi.
Tadqiqotlarning ma‘lum qismi tasavvuf ta‘limoti vakillarining axloqiy tamoyillariga bag‘ishlansa, ba‘zilarida ayrim shaxslarning pedagogik ta‘limoti tadqiq etiladi. Masalan, K.Nosirov «IX-XI asrlarda O‘rta Osiyo mutafakkirlarining axloqiy tarbiya haqida g‘oyalarini» (Al-Buxoriy va al-Forobiy asarlari misolida) tadqiq etar ekan, inson axloqiy kamolotining asosiy shart-sharoitlari va kamolot mezonlari bo‘lgan axloqiy xislatlarni aniqlaydi.
F.A.Babashev esa ―Xorazmda tashkil etilgan «Bilimlar uyi» – «Ma‘mun akademiyasi» (1003–1014) va unda faoliyat ko‘rsatgan olimlar Abulayr Hammor, Ibn Hamid al-Xorazmiy, Abu Sahl al-Masihiy, Abu Ali Ahmad ibn Miskavayx, Abumansur as-Saolibiylarning ilmiy merosi bilan bir qatorda – axloqiy qarashlarini ham tadqiq etadi‖¹.
O‘zbek xalq pedagogikasi tarixida juda ko‘p didaktik asarlar yaratilib, ularni chuqur o‘rganish, ulardagi eng qimmatli fikrlarni aniqlash, saralash, ulardan bugungi kunda ijodiy foydalanish hamda hayotga keng tadbiq etish hozirgi kunning muhim vazifasidir. Ilm sohiblari ta‘lim-tarbiya sohasiga oid qimmatli asarlar yaratgan, ularning har bir ta‘limiy-axloqiy asar bo‘lib ma‘naviy tarbiya, ijtimoiy fikrlar ilgari surilgan, ularning tarbiya haqidagi fikrlari chuqur, mantiqiy va asosli bayon etilgan. Tadqiqot maqsadi: Yoshlar ongiga milliy mafkurani singdirishda SHarq mutafakkirlari ilmiy merosining ahamiyatini tahlil qilish va o‘quvchi-yoshlar ongiga singdirish. Tadqiqot obyekti: : Yoshlar ongiga milliy mafkurani singdirishda SHarq mutafakkirlari ilmiy merosining ahamiyatini tahlil qilish va o‘quvchi-yoshlar ongiga singdirish jarayoni. Tadqiqot predmeti: IX-XV asrlarda O‘rta Osiyoda ijtimoiy hayotning o‘ziga xos xususiyatlari, maktab va madrasalarda o‘quv mashg‘ulotlari mazmuni tahlili, buyuk allomalar ilmiy merosi yoshlar ongida milliy mafkura va ekologik madaniyatni shakllantirishdagi asosiy manba ekanligini singdirish.
Tadqiqot vazifalari:
Muammoga oid tarixiy-falsafiy va uslubiy manbalarni o‘rganish;
IX-XV asrlarda O‘rta Osiyoda tarbiya va ijtimoiy hayotning o‘ziga xos xususiyatlarini tahlil qilish.
XI-XV asrlarda O‘rta Osiyoda maktab va madrasalarda o‘quv mashg‘ulotlari mazmunini qiyosiy o‘rganish;
Temuriylar davri ta‘limi va tarbiya tizimini darsda o‘rganish mazmunini belgilash;
Temuriylar davri ijtimoiy qarashlarini sinfdan va maktabdan tashqari
mashg‘ulotlar jarayonida o‘rganishning shakl va vositalarini ishlab chiqish
IX-XV asrlarda O‘rta Osiyoda tarbiya va ijtimoiy hayotning o‘ziga xos xususiyatlarini ta‘lim-tarbiya jarayoniga tadbiq etishga oid ilmiy-uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish;
Tadqiqotning metodologik asosi: O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi,
«Ta‘lim to‘g‘risida»gi Qonun, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi», Prezident I.A.Karimov hamda tarixchi, faylasuf, psixolog, pedagog olimlar tomonidan ilgari surilgan qarashlar, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Milliy g‘oya targ‘iboti va ma‘naviy–ma‘rifiy ishlar samaradorligini oshirish to‘g‘risida»gi PQ-451-sonli Qarori,
«Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar» risolasi, O‘zbekiston Respublikasining «2004-2009 yillarda maktab ta‘limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi», Vazirlar Mahkamasining ta‘lim masalalariga doir qarorlari, Sharq
mutafakkirlarining yoshlar ma‘naviyatini tarbiyalash va rivojlantirish to‘g‘risidagi ta‘limotlari, Oliy va o‘rta maxsus hamda Xalq ta‘limi vazirliklarining ta‘lim to‘g‘risidagi me‘yoriy hujjatlari, shuningdek, falsafa, pedagogika va psixologiya sohasidagi tadqiqotlar va ilg‘or tajribalardan iborat.
Tadqiqotning amaliy ahamiyati: Zamonaviy pedagogik va texnologik yondashuv asosida ma‘naviyat asoslari fanini o‘qitishda o‘quvchilarning ma‘naviy sifatlarini tarbiyalashga ta‘sir etuvchi omillar aniqlandi; oliy ta‘lim muassasalarida «Ma‘naviyat asoslari» fanini o‘qitishga oid nazariy-uslubiy mazmunda materiallar tayyorlandi.
Tadqiqot natijalaridan ma‘naviyat asoslari fanini o‘qitishda o‘quvchilarning ma‘naviy sifatlarini tarbiyalash amaliyotini yangilash, o‘quv-uslubiy majmualar tayyorlash, shuningdek, metodik tavsiyalardan o‘qituvchilar malakasini oshirish va qayta tayyorlash kurslarida ma‘ruzalar sifatida foydalanish mumkin.
Bitiruv malakaviy ishi kirish, ikki bob, umumiy xulosalar va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.