Evolyutsiya nazariyasi

2-seminar mashg’ulot
Mavzu: Yerning tarixi va uni o`rganilish metodlari


Mashg’ulotning ta’lim maqsadi: Talabalarga Yerning tarixi va uni o`rganilish metodlari haqidagi ta’limotning vujudga kelishini tushuntirish.
Mashg’ulotning tarbiyaviy maqsadi: Yerning tarixi va uni o`rganilish metodlarini tushuntirish orqali talabalar ilmiy dunyoqarashini kengaytirish.
Mashg’ulotning rivojlantirish maqsadi: Talabalarning Yerning tarixi va uni o`rganilish metodlari haqidagi bilimlarni ijodiy fikr yuritish ko’nikmalarini rivojlantirish.
Jihozlar: Mavzuga oid rasmlar, jadvallar, slaydlarning slaydini ekran orqali namoyon qilish.
Mashg’ulotda foydalaniladigan texnologiya:
Lokal darajada Atamalar zanjiri, Venn diagrammasi,
Klaster
Xususiy metodik Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi arra
daraja metodi
Mashg’ulotning borishi.

1. 
   Tashkiliy qism.
   
2. 
   O’tgan mavzuni og’zaki savollar yordamida so’rash va baholash.
   
3. 
   Yangi mavzuni o’zlashtirishga talabalar diqqatini qaratish.
   

Yangi mavzuning rejasi:
1.Organik dunyoda vujudga keladigan o’zgaruvchanlikning xilma-xilligi.
2. Arxey va proterozoy eralaridagi hayot.
3. Paleozoy erasi va uning davrlarida organik olamning rivojlanishi.
4. Mezozoy va erasi va uning davrlarida o’simlik va hayvonot olamining
murakkablashuvi.
5.Kaynazoy erasi va uning davrlarida organik olamning
murakkablashuvi.
Mavzu mazmuni:Qadimgi davrlarda yashagan tirik organizmlarning qoldiqlarini o'rganish yer tarixini aniqlashda nihoyatda katta ahamiyatga ega ekanligi М. V. Lomonosov va J. Byuffon tomonidan qayd qilingan. Lekin shunga qaramay, XVIII asr oxiri, XIX asr boshlarida geologiya fanida Kyuvening «halokatlar nazariyasi» hukmronlik qildi. Ingliz olimi Charlz Lyayel (1797— 1876) juda ko‘p dalillarga asoslanib, «halokatlar nazariyasi» ga qarshi chiqdi. U ikki tomdan iborat «Geologiya asoslari» degan asarida yer tarixida va hozirgi vaqtda ham o‘z ta’sirini ko'rsatayotgan suv, shamol, vulqonlar otilishi, issiqlik, o‘simliklar, hayvonlar va hokazolardan tashqari, boshqa omillar bo‘lmaganligini ta’kidlaydi.Lyayel birinchi bo‘lib, yer qobig'ini tadqiq qilish uchun tarixiy usulni fanga joriy etdi va bu bilan tarixiy geologiyaga asos soldi. Qayd qilingan faktorlarning sekin, lekin uzoq muddatli muntazam ta’siri tufayli turli geologik davrlarda uzluksiz o'zgarishlar sodir bo lgan. Uchlamchi zamonni Lyayel eotsen, miotsen va pliotsen davrkrga bo‘lib, ular ora­
sidagi bog'lanishlarni ta’kidlaydi. Chunonchi, eotsenda yashagan organik formalar hozirgilardan farq qilgan. Lyayelning yer qiyofasining sekinlik bilan o‘zgarishi haqidagi ta’limoti hayvonlar bilan 0‘simliklar turi doimiy, degan ta’Iimotga qarama-qarshidir. Tabiiyki, Lyayel ta’limoti evolyutsion g‘oyalarning keyingi rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatdi K. A. Timiryazev Lyayel g'oyasi umuman tabiatshunoslikning, xususan, biologiyaning kelgusi rivojlanishiga, shubhasiz, ta’sir ko‘rsatganligini ta’kidlagan. Lyayel ishlari tufayli tabiatni o‘rganish bo‘yicha tarixiy prinsip joriy etildi va yer tarixini tushuntirishda hozirgi vaqtda ta’sir etayotgan omillarni o‘rganish lozimligi ta’kidlandi.