Evolutsion ta'limot

Rudiment organlar va atavizm hodisasi.

Evolutsion jarayonda o'z ahamiyatini yo'qotgan va yo'q bo'lib ketish bosqichida turgan organlar rudiment organlar deb ataladi. Rudiment organlar qadimgi ajdodlarda normal rivojlangan va funksiya bajargan.

Keyingi evolutsion jarayonlarda ular o'zining biologik ahamiyatini yo'qotib, qoldiq shaklida saqlanib qolgan. Rudiment organlar o'simliklarda ham, hayvonlarda ham uchraydi. Masalan, marvaridgul, bug'doyiq, paporotnik va xona o'simliklaridan aspidistra ildiz poyasidagi qobiqlar rudiment holdagi barg hisoblanadi. Otning ikkinchi va to'r-tinchi barmoqlari. kitning dumg'aza suyaklari va oyoq suyaklari, pashshalarda bir juft kichik qanotchalari ham rudiment organlaridir. Organik olamning tarixiy rivojlanishini ata­vizm hodisasi ham tasdiqlaydi.

Atavizm deyilganda ayrim individlar ontogenezida ajdod belgilarining takrorlanish hodisasi tushuniladi.

Ahyon-ahyonda toychalarning zebrasi-mon bo'lib tug'ilishi, to'riq otning orqasida xira yo'l chiziqlari paydo bo'lish hollari bunga misoldir. Bular xonaki otning uzoq o'tmishdagi yowoyi ajdodlari zebrasimon yo'1-yo'l terili individlar bo'lganligidan dalolat beradi. Ba'zan sigirlarning yelinida uch-inchi juft emchaklari paydo bo'lishi mumkin. Bu hodisa sigirlar tarixiy jarayonda to'rt juft emchakli yovvoyi ajdoddan kelib chiqqanligini ko'rsatadi.