Evolutsion ta'limot

EVOLUTSIYANI ISBOTLASHDA EMBRIOLOGIYA FAN DALILLARI


Barcha ko'p hujayrali hayvonlar o'z shaxsiy rivojianishini urug'lan-gan tuxum hujayra — zigotadan boshlaydi. (flaming barchasida zig-otaning bo'linishi murtakning ikki, uch qatlami holati, uning varaqlaridan turli organlarning hosil bo'lishi kuzatiladi.
Embrionning rivojlanishidagi o'zaro o'xshashlik, ayniqsa, bir tip yoki sinfga man-sub hayvonlarni o'zaro taqqoslaganda ko'zga yaqqol tashlanadi. Masalan, umurtqali hayvonlar sinflari: baliqlar, suvda hamda quruqlikda yashovchilar, sudralib yuruvchi-lar, qushlar, sutemizuvchilar embrionai rivojlanishining boshlang'ich davrlari bosh, tana, tomoq yonida jabra bir-biriga juda o'xshash bo'ladi (S3 rasm).
Embrion rivojlangan sari turli sinfga kiruvchi hayvonlar orasidagi o'xshashlik kamaya boradi. Ularda shu hayvon sinfi, turkumi, oilasi, avlodi va turiga xos belgi-xossalar paydo bo*la boshlaydi. Masalan, gorilla bilan odam embrioni dastlab o'xshash bo'lsa-da, embrionai rivojlanishning keyingi davrlarida odam embrionida peshona, gorilla embrionida esa jag' oldinga bo'rtib chiqqanligini ko'rish mumkin. Binobarin har bir hayvonda embri­onai rivojlanishning oldin yirik, pirovardida esa kichik sistematik birliklarga xos belgilar rivqjlanadi. Boshqacha aytganda, embrionai rivojlanishda belgi-larning umumiyligidan xususiylikka tomon ajralishi ro'y beradi.
Biogenetik qonun. Yuqorida keltirilgan dalillar har bir organizmning individual rivolanishi — onto- genezda tarixiy rivojianishini qisqacha takrorlaydi.
Onto_Senezda niogeneznin_S qisqachatokrorlanishi biogenetik Qonun deb ataladi. Bu qonun XIX asrning ikkinchi yarmida nemis olimlari E.Gekkel va F.Myuller tomonidan kashf etilgan.