Etnos, xalq, millat, irq tushunchalarining o’ziga xos xususiyatlari. Tayyorladi: yunusova nodira

Ijtimoiy fanda xalqlarning kelib chiqish tarixini oʻrganishda etnos bilan bir qatorda etnik birlik atamasi ham ishlatiladi. Chunki u maʼlum bir ijtimoiy tuzumda vujudga kelgan etnik uyushma: anik, bir xalqqa nisbatan ishlatiladigan atama. Fanda xalqning shakllanish jarayoniga nisbatan etnogenez atamasi ishlatiladi. Etnogenetik jarayon esa xalqning uzil-kesil shakllanishi bilan yakunlanadi. Shakllangan xalq oʻz etnik nomiga, hududiy til birligiga, iqtisodiy-xoʻjalik va etnomadaniy birligiga, oʻzlikni anglash birligi va nihoyat siyosiy uyushmasi (davlat)ga ega boʻlishi taqozo etiladi. Shuning uchun xalqning shakllanishi millatning shakllanishi degan soʻz emas.

Ijtimoiy fanda xalqlarning kelib chiqish tarixini oʻrganishda etnos bilan bir qatorda etnik birlik atamasi ham ishlatiladi. Chunki u maʼlum bir ijtimoiy tuzumda vujudga kelgan etnik uyushma: anik, bir xalqqa nisbatan ishlatiladigan atama. Fanda xalqning shakllanish jarayoniga nisbatan etnogenez atamasi ishlatiladi. Etnogenetik jarayon esa xalqning uzil-kesil shakllanishi bilan yakunlanadi. Shakllangan xalq oʻz etnik nomiga, hududiy til birligiga, iqtisodiy-xoʻjalik va etnomadaniy birligiga, oʻzlikni anglash birligi va nihoyat siyosiy uyushmasi (davlat)ga ega boʻlishi taqozo etiladi. Shuning uchun xalqning shakllanishi millatning shakllanishi degan soʻz emas.

Millat — uzoq davom etgan ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va etnomadaniy jarayonda, aniq hududiy doirada, til va oʻzlikni anglash birligi asosida shakllangan xalq etnik tari-xining eng yuksak choʻqqisi, oʻziga xos madaniyat, ong va mentalitet zaminida tarkib toptan ijtimoiy birlik shakli. Millat kishilarning jips tarixiy birligi, umumiqtisodiy turmush, til, hudud birligi, madaniyat, ong , ruhiyat uygunligi va mushtarakligi demakdir.

Insoniyatning zamonaviy irqiy qiyofasi irqiy guruhlarning murakkab tarixiy rivojlanishi natijasida shakllandi, ular bir-biri bilan yashab, aralashib, rivojlanib, yo'q bo'lib ketishdi. Biz uchun insoniyat irqi haqida nimani o'rganishimiz mumkinligini o'rganish juda muhimdir. Ularning har birining a'zolari boshqa guruh a'zolari bilan emas, balki qandaydir tarzda bir-biri bilan chambarchas bog'liqdir. Shuning uchun ular boshqalarga qaraganda bir-biriga o'xshashdir.