Эҳтиёж нима? Унинг қандай турлари мавжуд? Эҳтиёжлар бўйича Маслоу пирамидасини тушунтири беринг

Firmaning xarajati — bu tovar va xizmatlar yaratish va ularni sotish bilan bogMiq bo'lgan sarfidir. Tovarlarni yaratish bilan bog'liq sarflar ishlab chiqarish xarajatlarini tashkil etadi. Tovarlarni sotish sarflari esa muomala yoki tijorat xarajatlari bo'ladi. Doimiy xarajatlar. Bular shunday xarajatlarki, ularning miqdori ishlab chiqarishning oz yoki ko'p bo'lishiga bog'liq o'z- garmaydi, balki qanday bo'lsa, shundayligicha qolaveradi. Masalan, tikuvchilik firmasi binoni 10 mln so'mga ijaraga oldi. Bankdan 50 mln so'm qarz ko'tarib yiliga 1,0 mln so'm foiz to'laydi, buxgalterni ishga olib oyiga 750 ming so'm , yiliga esa 9000 ming so'm ish haqi to'laydi. Bu xarajatlar jami 29 mln so'mni (10+10+9=29) tashkil etadi. Firma 100 ta yoki 500 ta ko'ylak tikmasin baribir shu 29 mln so'm xarajatni qilishi shart. Doimiy xarajatlarga, odatda amortizatsiya ajratmasi, doimiy ishga olinganlarning maoshi, ijara haqi, korxona mulkini sug'urtalash puli, banka beriladigan foiz kabilar kiradi. 2. 0 ‘zgaruvchan xarajatlar. Bular shunday xarajatlarki, ularning miqdori qancha mahsulot ishlab chiqarilishiga qarab o'zgarib turadi. Tikuvchilik firmasi misoliga qaytsak uning o'zgaruvchan xarajatlari bu gazlama, ip, tugmalar sotib olish uchun va chevarlarga ish haqi to'lash uchun ketgan pul. Bordi-yu gazlamaga 120 mln, ipga 5 mln, tug- malarga 2 mln, chevarlar ish haqiga 23 mln so'm ketgan bo'lsa, jami sarflar 150 mln so'mni tashkil etadi. Shu sarf bilan 50000 ta ko'ylak tikilgan. Bordi-yu ko'ylak tikishni 60000 taga yetkazish zarur bo'lsa, bu xarajatni yana 30 mln so'mga oshirish kerak, chunki buning uchun qo'shimcha ravishda gazlama, ip va tugmalar sotib olish kerak yangi chevarlami ishga qabul qilish kerak yoki ishlab turgan chevarlarning ish vaqtini cho'zib ularga qo'shimcha haq to'lash kerak. Biroq bunda ijara haqi, bank foizi va buxgalter ish haqi qanday bo'lsa shundayligicha qolaveradi. Doimiy va o'zgaruvchan xarajatlarning qanday bo'lishini chizmada ham ko'rish mumkin. Доимий FC (Fixed costs) харажатлар шундай харажатларки, уларнинг миқдори ишлаб чиқаришнинг оз ёки кўп бўлишига боғлиқ ўзгармайди, балки қандай бўлса, шундайлигича қолаверади. Ўзгарувчан VC (Variable costs) харажатлар шундай харажатларки, уларнинг миқдори қанча маҳсулот ишлаб чиқарилишига қараб ўзгариб туради