Estetikaning asosiy tushunchalari kategoriyalari

Abu Ali ibn Sino
Tashqi go`zallik, qiyofadagi jamol – bular ikkovi ham yoqimli bo`lishi kerak, odamlar o`zaro uchrashganlarida ushbu go`zal jamolni rag`bat qilishlari, lekin shakl chiroyi ona qornida ato qilmishi, uni o`
o`zgartirish hech bir zotning qo`lidan kelmaydi Ammo xulq avtorga kelsak, uni insonning axloq kitoblarida aytilganidek davolab, tarbiyalab, gozal pokiza tutib yomon hollarga tushurmaslik mumkin.
Abu Rayhon Beruniy
Go`zal ko`ngilni ochadi, xunuk hayotni o`ksitadi, yaxshi xulqli go`zal
- jannat huridir, yomon tabiatli xunuk –do`zaxbon devdir
Alisher Navoiy
“Go`zallik narsalar sifatini bildirmaydi, balki narsalarni mushohada qilayotgan inson ruhi darajasida amal qiladi” deb uqtiradi
David Yum
Mutloq ruh – g`ya go`zallikning namoyon bo`lishidir. Uningcha his-tuyg`u qobig`ga ega bo`lgan ruh –g`oya, ya`ni porlab turgan narsagina go`zaldir.
Gegel

Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, Olloh tabiat va jamiyatni yaratibdki, unga o’ziga yarasha go’zallik ham ato etgan. Har birimizga ana shu go’zallikni asrash nasib etsin. Xo’sh go’zallik haqida gapirdik, uni aksi bo’lgan xunuklik nima?

Xunuklik estetik kategoriya sifatida go’zallik kategoriyasiga aloqador bo’lib, uning estetik aksidir.
Biroq bu predmet go’zal bo’lmasa, u xunuk degan ma'noni bildirmaydi. Xunuklik ham har qanday estetik ob'ekt singari alohida xususan hissiy formaga ega bo’lishi kегаk. Xunuk formaning o’zi predmet tabiati o’zgartirgan va bo’zilganligini уаqqоl ko’rsatib turadi.
Xunuklikda- asosan kishi hayotiga taalluqli bo’lib, unda ijtimoiy sharoitlar ta'siri ostida kishilar o’rtasida g’ayri insoniy munosabatlar paydo bo’ladi, har xil illatlar, buzuq xislatga ega bo’lgan yaramas tiplar yaraladi.
Xunuklik ko’pincha san'atda tanqidiy ta'sir ob'ekti va avvalo satr ob'ekti bo’ladi.


Ulug’vorlik va uning mohiyati

Qadimgi estetikada ulug’vorlik iborasi tantanali va ahamiyatliligi bilan ajralib turadigan nutqning alohida uslubining tavsiflash uchun ishlatiladigan atamadir.