II боскич - юкоридаги узгаришларга куриш иллюзиялари (оддий ёки фантастик иллюзиялар -• парейдолиялар) кушилиб келади. Баъзи холларда хажмсиз, ясси курув галлюцинациялари («худди деворда кино курсатиб бергандек») пайдо булади, беморлар уларни кисман англашлари мумкин. Уйкуга кетиш олдидан гипнагогик галлюцинациялар булиши мумкин. Кузлар юмук холда дахшатли манзаралар пайдо булади. Уйку киска вакт давом этиб дахшатли туш куришлар билан кузатилади, уйгонидан кейин беморлар тушларини хакикатдан дарров фарклай олмайдилар.
Алкогол делирийсининг /// боскичида уйкусизлик, курув галлюцинациялари, галлюцинатор эс-хушнинг бузилиши пайдо булади. Кундузи хушёр холат кузатилиб тунда эса делирий белгилари кайталаниб туради. Беморларда ташки ходисаларга, вактга булган мулжалларининг йуколиши, жойга эса сохта йуналиш булади. Масалан, беморлар шифохонани - ресторан ёки камокхона, атрофдагиларни уз кариндошлари ёки таъкибчиларидек тан оладилар. Лекин уз шахсларига булган мулжал бузилмайди, беморлар фамилияси, исми, ёши, манзилини тугри айтадилар.
Бу боскичда делирийнинг асосий белгилари чин курув
галлюцинациялари кузатилади. Галлюцинатор образлар харакатчан, табиий рангли, тез узгарувчан булади, улар катталашади, кичраяди, бир бирига алмашади. Масалан, кандайдир ноаник кора куланка - мушукга, мушук -илонга, илон - мавжудотга айланадилар. Купинча микроптик, зоопатик мазмунли (ургимчаклар, чаёнлар, пашшалар, сувараклар, баликлар, илонлар) курув галлюцинациялари пайдо булади. Баъзи холларда катта хайвонлар (кучуклар, каламушлар, тимсохлар, сигирлар, отлар), фантастик мавжудотлар, улган одамлар («юрадиган мурдалар», Шуле буйича, 1988), скелетлар, шайтанлар куриниши мумкин. Куп холларда беморлар ургимчак уяси, иплар, сув окимларини курадилар. Масалан, полда илонлар, каравот остида бадбашара одамлар судралиб юради, пол остидан пахмок мавжудот чикади, гиламда кичик одамлар ракс тушадилар. Улар югурадилар, сакрайдилар, учадилар, беморни масхара киладилар, бемор уларни ушламокчи булса, улар дарров йуколадилар. Баъзи холларда беморга куринган аник сиймолар мураккаблашиб, худди сахнада, ойнаижахонда содир булаётган вокеалар сифатида куринади (сахналаштирилган галлгоцинациялар). Беморларга бир жойда тупланган куп одамлар, дорлар, мозорлар куринади, атрофдагилар худди уларни улдирмокчи булган душманлардек туголади. Охирги йилларда беморлар иблисларни кам, бадбашара одамдар, хайвонлар, абстракт расмларни эса жуда куп курадилар.
Эс-хушнинг бузилиши чукур даражага етиб борса, курув галлюцинацияларига эшитиш, хид билиш, харорат, сезиш, шу жумладан огиз-томок галлюцинациялари кушилиб келади. Эшитиш галлюцинациялар аввал англаб булмайдиган шовкинлар (шитирлаш, такиллаш, тарсиллаш, гумбурлаш, ашула айтиш, мусика ва х.к.), кейин одам гаплари шаклида кузатилиб, делирий клиник куринишида биринчи уринни эгалламайди. Улар билан бирга сезиш галлюцинациялари (санчик, тишлаш, совук сув сепиш, босиш, музлатиш) пайдо булиши мумкин.
Алкогол делирий психозидаги беморларда осонлик билан
галлюцинациялар хосил килиш мумкин. Масалан, бемор юмук кузлари
устида бармок билан секин босиб, уларга хар хил куриниш гапирилганда
уларда курув галлюцинациялари пайдо булади (Липманн белгиси). Беморлар
тоза когозда хар хил ёзувлар курадилар (Рейхарт белгиси). улар узиб
куйилган телефон билан гаплашадилар (Ашаффенбург белгиси). Бемориинг
уз танасининг тузилиши билан бичимини тугри идрок этиш кобилияти
бузилиши мумкин, уларга харакатсиз предметлар худди харакат килгандек
туюлади. Вактнинг идрок этиши (худди жуда узок ёки киска булгандек)
узгариб туради. Бемор кизиккан томошабин булиб, куринишларга мимикаси,
сузлари, хатти-харакатлари билан жавоб беради. Эмоциялар
галлюцинацияларнинг музмунига мос булиб, куркув, хайронлик, хазилкашлик билан ифодаланади, Куп холда харакат кузгалиш пайдо булади, беморлар каёккадир югурадилар, яширинадилар, танасидан ва атрофдаги предметлардан бирор нарсаларни олиб ташлайдилар. Уларнинг нутки айрим сузлар ёки киска гапларни ташкил этади. Шу билан бирга, таъкиб килиш, эротик, рашк килиш сиймоли васваса гоялари пайдо булади.
Делирий холатида доимо неврологик ва сомато-вегетатив бузилишлар (титрок, атаксия, мушак бушашганлиги, гиперрефлексия, кучли терлаш, терининг кизариши, тахикардия, кон босими тез узгаришлари, тахипноэ, жигар шишиши, субфебрил харорат ва б.), 5% гача беморларда тутканоклар кузатилади
Кон анализида лейкоцитоз лейкоцитар формуласининг чап тарафга силжиши, СОЭ тезлигининг купайиши билан бирга кузатилади. Билирубинемия, холестеринемия, азотемия, протромбин камайиши, уробилинурия, олигурия, альбуминурия, натрий ва калий ионларининг камайиши, маълум даражадаги сувсизлик ва ацидоз холатлари хам кузатилади.
«Классик» делирий уч боскичда кузатилади. Унинг белгилари кечкурун ва тун вактида кучайиб, кундузи эса йуколиши мумкин. 90% беморларда делирий доимий кечади, бошкаларда эса 2-3 психоз холатлари орасида 1 кунгача нопсихотик даврлар кузатилади.
Алкогол делирийси 2 кундан 8 кунгача, купинча 5 кун, давом этиши мумкин. 5% холларда делирий 1-1,5 хафтагача чузилади. Беморлар купинча чукур уйкудан кейин тузаладилар, аста-секин (литик) тузалиш кам (айникса аёлларда) учрайди. Делирий тугагандан кейин беморлар уз курув галлюцинацияларни яхши эслайдилар, психоз холатидаги ташки мухитни
Эс-хушнинг бузилиши чукур даражага етиб борса, курув галлюцинацияларига эшитиш, хид билиш, харорат, сезиш, шу жумладан огиз-томок галлюцинациялари кушилиб келади. Эшитиш галлюцинациялар аввал англаб булмайдиган шовкинлар (шитирлаш, такиллаш, тарсиллаш, гумбурлаш, ашула айтиш, мусика ва х.к.), кейин одам гаплари шаклида кузатилиб, делирий клиник куринишида биринчи уринни эгалламайди. Улар оилан бирга сезиш галлюцинациялари (санчик, тишлаш, совук сув сепиш. босиш, музлатиш) пайдо булиши мумкин.
Алкогол делирий психозидаги беморларда осонлик билан
галлюцинациялар хосил килиш мумкин. Масалан, бемор юмук кузлари
устида бармок билан секин босиб, уларга хар хил куриниш гапирилганда
уларда курув галлгоцинациялари пайдо булади (Липманн белгиси). Беморлар
тоза когозда хар хил ёзувлар курадилар (Рейхарт белгиси), улар узиб
куйилган телефон билан гаплашадилар (Ашаффембург белгиси). Беморнинг
уз танасининг тузилиши билан бичимини тугри идрок этиш кобилияти
бузилиши мумкин, уларга харакатсиз предметлар худди харакат килгандек
туюлади. Вактнинг идрок этиши (худди жуда узок ёки киска булгандек)
узгариб туради. Бемор кизиккан томошабин булиб, куринишларга мимикаси,
сузлари, хатти-харакатлари билан жавоб беради. Эмоциялар
галлюцинацияларнинг музмунига мос булиб, куркув, хайронлик, хазилкашлик билан ифодаланади. Куп холда харакат кузгалиш пайдо булади, беморлар каёккадир югурадилар, яширинадилар, танасидан ва атрофдаги предметлардан бирор нарсаларни олиб ташлайдилар. Уларнинг нутки айрим сузлар ёки киска гапларни ташкил этади. Шу билан бирга. таъкиб килиш, эротик, рашк килиш сиймоли васваса гоялари пайдо булади.
Делирий холатида доимо неврологик ва сомато-вегетатив бузилишлар (титрок, атаксия, мушак бушашганлиги, гиперрефлексия, кучли терлаш, терининг кизариши, тахикардия, кон босими тез узгаришлари, тахипноэ, жигар шишиши, субфебрил харорат ва б.), 5% гача беморларда тутканоклар кузатилади
Кон анализида лейкоцитоз лейкоцитар формуласининг чап тарафга силжиши, СОЭ тезлигининг купайиши билан бирга кузатилади. Билирубинемия, холестеринемия, азотемия, протромбин камайиши. уробилинурия, олигурия, альбуминурия, натрий ва калий ионларининг камайиши, маълум даражадаги сувсизлик ва ацидоз холатлари хам кузатилади.
«Классик» делирий уч боскичда кузатилади. Унинг белгилари кечкурун ва тун вактида кучайиб, кундузи эса йуколиши мумкин. 90% беморларда делирий доимий кечади, бошкаларда эса 2-3 психоз холатлари орасида 1 кунгача нопсихотик даврлар кузатилади.
Алкогол делирийси 2 кундан 8 кунгача, купинча 5 кун, давом этиши мумкин. 5% холларда делирий 1-1,5 хафтагача чузилади. Веморлар купинча чукур уйкудан кейин тузаладилар, аста-секин (литик) тузалиш кам (айникса аёлларда) учрайди. Делирий тугагандан кейин беморлар уз курув галлюцинацияларни яхши эслайдштар, психоз холатидаги ташки мухитни
эсда саклаб колмайдилар. Делирийдан кейин астения холати кузатилади, эркакларда резидуал васваса, аёлларда эса субдепрессия ва депрессия холатлари кузатилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |