Eron qasos olishga va'da bergan holda Chorshanba kuni Iroqdagi aqsh harbiy bazasiga ikkita raketa uchirdi

AQSh va Eron o'rtasidagi ziddiyatlar AQSh Prezidenti Donald Trampning o'tgan hafta Eron qo'mondonini o'ldirishni buyurganidan so'ng keskin tus oldi.

Eron qasos olishga va'da bergan holda Chorshanba kuni Iroqdagi AQSh harbiy bazasiga ikkita raketa uchirdi.

AQSh avvalroq agar Eron biron bir Amerika fuqarosini o'dirsa yoki AQShga tegishli hududga hujum qilsa, unga to'liq javob qaytarishini aytib tahdid qilgan edi. U Chorshanba reydiga ochiqchasiga fikr bildirmagan bo'lsa-da, Senatorning aytishicha, u milliy xavfsizlik xizmati bilan muhokamada bo'lgan.

"AQSh tez va to'liq javob qaytaradi, balki bu javob shavqatsiz bo'lishi mumkin", - deya o'z Twitter sahifasida Tramp. U, shuningdek, AQSh Eronning 52 ta nishoniga hujum qilishi mumkinligini aytib o'tgan edil. Ushbu nishonlar orasida madaniy yodgorliklar ham bo'lib, agar ularga hujum qilinsa, bu harbiy jinoyat hisoblanadi.

Sulaymonning o'limidan xabardor qilinmaganligidan norozi bo'lgan Demokratlar shu hafta yakunida "Prezidentning Eronga qarishga harbiy harkatlarini cheklash" Urush Qonuniga ovoz berishni rejalashtiryapti.

Tram ma'muriyati Eron bosh qomondonining Iroqdagi AQSh harbiy kuchlariga tahdidli hujum uyushtirmoqchi bo'lganligini da'vo qilib, Sulaymonning oldirilishini yoqladi.

Parlament saylovga tayyorlanar ekan, 1973 yildagi Urush Harakatlari Qarori va uning hozirgi Eron va AQSH o'rtasida bulayotgan ziddiyatlar bilan qanday bog'liqligi borligiga e'tiborimizni qarataylik:

1973 yildagi AQSh Urush Harakatlari Qarori ozi qanday?AQSh konstitutsiyasiga kora, togridan-togri harbiy harakat olib borish uchun vakolat Kongress va prezident ortasida taqsimlangandir.

Kongress urush e'lon qilish huquqiga ega, prezident esa bosh qomondon sifatida AQShni himoya qilishda harbiy kuchlardan foydalanish huquqiga ega.

Kongress Tadqiqot Xizmati tayyorlagan qonun tarixiga ko'ra, avvaldan, prezidentlar va Kongress o'rtasida prezidentlar kongress rasmiy ruxsatisiz harbiy kuchlarnj chet elga yuborish uchun qonuniy vakolatiga ega yoki ega emasliklari haqida muzokaralar bulib kelgan.Bu kabi muzokaralar prezident Richard Niksonning vakolatlarini cheklash togrisidag,i 1973 yilda kuchga kirgan Urush Harakatlati Akti sifatida tan olingan Urush Harakatlari Qarorining qabul qilinishiga yol ochib berdi.

Kongress Niksonning mashhur bulmagan Vetnam urushiga AQSh harbiy kuchlarini safarbar etish vakolatini cheklamoqchi edi.

Qonun urush harakatlariga harbiy kuchlarni yuborayotgan paytda Kongress va prezident amal qilishi kerak bo`lgan ishlar tartibini ishlab chiqdi.

Bu prezidentdan qo`shinlarni mavjud va muqarrar urush harakatlariga jo`natishdan oldin har qanday vaziyatda Kongress bilan maslahatlashishni va Amerika harbiy kuchlari ziddiyat yoki muqarrar ziddiyatlarga qarshi jangovar holatga keltirilgan har qanday paytda Kongressga hisobot topshirishni talab qiladi.

Kongres kuch ishlatishga vakolat bermagan yoki muddatni uzaytirgan taqdirda, harbiy kuchlar safarbar qilinganidan so`ng qonun ularning 60 (ayrim hollarda 90) kun ichida chiqib ketishlarini talab qiladi.

Nega hozir kuchlar muammo?

Tramp o`tgan oyning oxirida Sulaymoniyga uyushtirgan havo hujumi – o’ta jiddiy kuchayish Kongres maslahatisiz yoki xabardorligisiz Iroqda amalga oshirildi. Demokratlarning aytishicha, bu AQSH harbiy kuchlarini muqarrar ziddiyat, hattoki, Kongres ruxsat bermagan Iroq bilan bo`lishi mumkin bo`lgan urush yoqasiga olib bordi.

Tramp ma’muriyati Eron bilan bog`liq ziddiyatlarni kuchaytirib yubordi.

Kongresning endigi qiladigan ishi nima bo`ladi?

"O'tgan hafta Tramp ma'muriyati Eronning yuqori martabali amaldorlariga qarshi provokatsion harbiy havo hujumi uyushtirdi", dedi Demokrat Pelosi o'z bayonotida.

"Ushbu harakat bizning harbiy xizmatchilarimizga, diplomatlarimizga va boshqalarga xavf solgan holda, Eron bilan munosabatlarni keskinlashtirish xavfini ham yuzaga keltirdi", dedi u.

Qaror keskin ziddiyatlarga uchrashi kutilayotgan AQSh Senatida Demokrat senator Tim Keyn respublikachilarning ko'pchiligidan ovoz berishini talab qilishini aytdi.

"Prezident Kongress bilan maslahatlashib urush boshlashga qaror qilsa ham, biz Eronga qarshi urush boshlamasligimiz kerak", dedi Keyn o'tgan hafta MSNBC telekanaliga.

"Biz bu borada prezidentning o'zi qaror qabul qilishi uchun ruxsat berolmaymiz", dedi Keyn. Qaror Oq Uyda va Senatda qabul qilinsa ham, Trampning vetosiga duch kelishi mumkin.

Tramp ma'muriyati seshanba kuni Kongress rahbarlari bilan maxfiy brifing o'tkazadi. Chorshanba kuni esa Oq uy va senat uchun alohida maxfiy brifing o’tkiziladi.

Al-Qoidaning 2001-yil 11-sentabridagi hujumidan keyin Kongress Afg’oniston va dunyo bo’ylab Al-Qoidaga qarashish uchun hrbiy kuchlarni ishlatish vakolatini bergandi.

2002 yilda Kongress prezident Jorj Bushga Iroqni bosib olishga vakolat berdi, keyinchalik Iroqning o'sha paytdagi prezidenti Saddam Husaynning ommaviy qirg’in uchun qurol yasatayotgani yolg'on deb topildi.

2104-yilning boshida, sobiq prezident Barak Obama Suriyadagi Levant(ISIL yoki ISIS) va Iroq Islom respublikasi qarshi muntazam hujum va harbiy kuchlarni joylashtirganligi to’g’risida Kongessga xabar bergan edi.

Obama va Trampga 2001 va 2002-yildan boshlab ISILga qarshi harbiy kuchlarni ishlatish vakolati berildi.

Yaqin yillarda, Kongressda AQSH harbiy harakatlari uchun 2001-2002-yildagi vakolatlarni torroq doiradagi congress vakolati bilan almashtirish kerakligi haqida davomli debat olib borildi.

Pentagonning xabar berishiga qaraganda, hozirda AQSh harbiy kuchlari Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikada 60.000 nafarni tashkil etadi.