iborasini
ijtimoiy
fikrlar tarixida birinchi b o ‘lib XIX asr boshlarida
fransuz
olimi
Destyut de Trasi o'zinig «Ideologiya elementlari»
asarida
ishlatgan.
Bu so‘z orqali u siyosat, odob, huquq, iqtisod
uchun
m ustahkam
negiz qurishni nazarda tutgan.
«Mafkura» iborasi esa «fikr» (arabcha)dan
olingan, shu
m a’-
noda «tafakkur», «mutafakkir» so ‘zlari
bilan ma'nodosh,
ilmiy
m a’noda olinganda m afkura iqtisod, siyosat,
ma’aaviyat,
um um an,
jam iyat hayotining barcha tom oniga daxldor bo'lgan g ‘oyalar ti-
zimini ifoda etadi, davlat bilan jam iyat, jam iyat bilan odam lar,
siyosat bilan iqtisod, iqtisod bilan m a’naviyat hodisalarini bog‘lab,
qanday rivojlanish sari borishni ifoda etadi.
M afkurasiz m a ’naviyat y o ‘q, b o ‘lishi ham m u m k in em as.
M afkurada «muayyan g‘oyaga ishontirish, uyushtirish, safarbar
etish, m a’naviy-ruhiy rag'batlantirish, g‘oyaviy tarbiyalash, g'oyaviy
im m unitetni shakllantirish» kabi maqsadlar k o ‘zda tutilganligi bois
u, ayni paytda, m a’naviy harakat dasturi vazifasini bajaradi (Milliy
istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. 20—21 betlar).
M afkura yangi m a’naviyatning qo‘lga kiritgan yutuqlarini ifo-
dalovchi nazariy qarashlar, bilim lar sifatida ijtim oiy taraqqiyot
uchun m uhim reja, strategik aham iyat kasb etadi. I. A. Karimov
«Tafakkur» ju rn a li savollariga bergan jav o b larida jam iy atim iz
m afkurasining asosiy m azm uni, rivojlanish istiqbollari, asosiy
vositalari to ‘g ‘risidagi m asalani ilmiy yoritib berdi. Avvalambor,
mafkuraning ijtimoiy aham iyati, so'ngra mafkuraviy b o ‘shliqnm g
m a’naviy zarari to ‘g‘risidagi yangicha qarashlarni bayon etadi.
Asarda m afkurani shakllantirishning ijtim oiy-tarixiy asoslari
to ‘g‘risida so‘z borar ekan, «m afkurani shakllantirish jarayonida,
avvalam bor, m am lakatning bugungi hayoti, o ‘tm ish i, kelajagi,
butun taqdiri uchun qayg'uradigan, V atan qism atini o ‘z qismati
deb biladigan keng jam oatchilikning ilg‘or dunyoqarash va tafak-
kuriga asoslanish lozim» deyiladi. Ikkinchi shart milliy tarixim izda
o'zlarining o ‘lm as ilmiy m erosi, falsafiy qarashlarini qoldirgan
buyuk allom alar faoliyatini o'rganishdir. Milliy istiqlol mafkurasi
negizida oddiy inson va uning m anfaatlarini ifoda etish m uhim
o 'rin tutishi kerak.
Milliy m afkuramiz xalqimizni m a’naviy jihatdan barkam ollikka
e rish tirm o g 'i u c h u n quyidagi ta lab larg a javob b erish i zarur:
birinchidan, «xalqimizning k o ‘p asrlar davomida shakllangan ezgu
orzularini, jam iyatim iz oldiga bugun qo'yilgan oliy m aqsad va
vazifalar»; ikkinchidan, el-yurtni buyuk maqsadlarga yetaklaydigan,
xalq va davlat daxlsizligini ta ’minlaydigan yagona g ‘oya; uchinchi-
d a n , h a r q a n d ay m illa tc h ilik d a n xoli, ja h o n h a m ja m iy a tid a
o ‘zimizga m unosib hurm at va izzat qozonishda poydevor va rahna-
m o b o ‘lishi; to ‘rtinchidan, yosh avlodning vatanparvarlik, elpar-
varlik, insonparvarlik, odam iylik fazilatlarini tarbiyalashda ulkan
m a’naviy omil b o ‘lishi; milliy va um um insoniy yutuqlarga erish*
moq uchun yo'l ochib beradigan, shunga m untazam ravishda da’vat
etadigan g‘oya b o ‘la olishi
Do'stlaringiz bilan baham: |