Erkin kurash

Erkin kurash
Erkin kurash - sport turi, ikki kishi (sportchi)ning belgilangan qoidalar asosida g‘oliblik uchun olishuvi. Erkin kurash musobaqalari diametri 9 m (yoki o‘lchami 12x12 m) sport maydonida o‘tkaziladi. Erkaklar 55, 60, 66, 74, 85, 97 va 120 kg, ayollar 48, 52, 57, 63, 70, 78 va 78 kg dan ziyod vazn toifalarida kurashadilar. Musobaqalashish vaqti 2 minutdan 3 davra, davralar orasidagi tanaffus 30 sekunddan. Erkin kurashda siltab tortish, qariyb va aylantirib tashlashga, oyoq qismidan ushlab usullar bajarishga ruxsat etiladi. Bajarilgan usullar 5 (sof g‘alaba), 4 (texnik ustunlik yoki chetlatish), 3, 1 ochko bilan baholanadi. G‘olib to‘plagan ochkolariga ko‘ra aniqlanadi. Agar kurashchilardan biri 5 ochkoga mos usul bajarsa, 1, 2-davrada ketma-ket g‘olib deb topilsa, raqibidan 6 ochko farq bilan o‘zib ketsa, shuningdek, hakamlar, murabbiylar va shifokorlar qaroriga ko‘ra ham olishuv muddatidan oldin to‘xtatiladi.

Qadimdan ko‘plab xalqlarning milliy kurash turlarida hozirgi Erkin kurashda qo‘llaniladigan usullar bo‘lgan (qadimgi Kurash). Yunonistonda o‘tkazilgan olimpiada o‘yinlari dasturiga miloddan avvalgi 708 yildan boshlab Erkin kurashga o‘xshash kurash musobaqasi kiritilgan. Erkin kurashning zamonaviy qoidalari 19-asrning 2-yarmida Buyuk Britaniyada ishlab chiqilgan. 1894 yilda AQShning Sent Luis shahrida ilk yirik musobaqa tashkil qilingan. Erkin kurash musobaqalari 1904 yildan zamonaviy olimpiada o‘iinlari dasturidan o‘rin olgan.

Erkin kurash va yunon-rum kurashi turlarini rivojlantirish maqsadida 1912 yilda Xalqaro havaskor qurashchilar assotsiatsiyasi (G‘NA) tuzilgan, unga 154 davlat (O‘zbekiston 1992 yildan) a’zo (2004). Erkin kurash bo‘yicha 1951 yildan erkaklar, 1995 yildan ayollar o‘rtasida jahon chempionatlari o‘tkazib kelinadi. O‘zbekistonda Erkin kurash 20-asrning 50-yillaridan ommalasha boshladi. 1956 yildan erkaklar, 2003 yildan ayollar o‘rtasida O‘zbekiston chempionatlari o‘tkazilayapti. 20-asrning 90-yillaridan «Mustaqillik kubogi» Granpri musobaqasi, yoshlar o‘rtasida jahon chempionati kabi nufuzli musobaqalarning tashkil etilayotgani mamlakatda Erkin kurashning rivojlanishiga zamin yaratdi. Kursat Ablayev, Georgiy Vanyuxin, Aleksandr Gorelik, Qo‘ldosh Asraqulov, Obid Nazirov, Rahmonberdi Ahmedov, Salim Abduvaliyev, Ma’mur Ro‘ziyev kabi murabbiylar rahbarligida Leonid Shipilev, Arsen Fadzayev, Maxarbek Xadartsev, Ruslan Xinchagov, Ramil Ataulin, Adham Ochilov, Dilshod Mansurov, Magomed Ibragimov, Artur Taymazov singari Erkin kurashchilar olimpiada va Osiyo o‘yinlarida, jahon va Osiyo chempionatlari hamda boshqa nufuzli musobaqalarda g‘olib chiqishgan. Konstantin Mixaylov, Ravil Biktyakov, Tohir G‘ulomov kabi o‘zbekistonlik hakamlar xalqaro Erkin kurash musobaqalarini boshqarishadi. Respublikadagi 715 ta sport maktabi va to‘garakda 286 murabbiy qo‘l ostida 8780 kishi Erkin kurash bilan shug‘ullanadi. Ulardan 4807 nafari sport darajasi va unvoniga ega (2004).

Tarkib

• 
  Sportning tavsifi
  
• 
  Tarix
  
• 
  qoidalar
  
• 
  Texnika
  
• 
  Erkin kurash bilan shug'ullanish sabablari
  
• 
  Qiziq faktlar
  
• 
  Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar
  
• 
  Bolalar uchun imkoniyatlar
  
• 
  Kattalar uchun imkoniyatlar
  

Har bir insonning hayotida hatto kichik, ammo sport mavjud. Bugungi kunda juda ko'p turli xil sport turlari mavjudki, siz 100% o'zingizga yoqadigan narsani topasiz. Oxir-oqibat, mutaxassislar kuniga taxminan 10 000 qadam yurishni tavsiya qiladilar - bu sportning ma'lum bir turi.
Biroq, oddiy sport bilan shug'ullanmaganlar juda ko'p - ularga kurash ruhi, qoidasiz erkin kurash kerak.Bunday kurash haqida bugun gaplashamiz.
Sportning tavsifi
Erkin kurash - ikki kishi ishtirok etadigan yakkakurash sport turi. Bunday kurashning maqsadi raqibni turli yo'llar bilan elkama pichoqlariga qo'yishdir - to'ntarishlar, otishlar, sayohatlar va hokazo.
Bunday jang roppa-rosa besh daqiqa davom etadi, uning davomida ishtirokchi g'alaba qozonish uchun uchta qadrli ball to'plashi kerak. Agar tomonlarning hech biri uch ochko to'plamasa, kurash davom etadi - u uch daqiqaga uzaytiriladi. Agar bu safar g'olib topilmasa, jang raqiblardan biri ochko to'plamaguncha davom etadi.
Prinsiplardan farqli o'laroq, erkin kurash hali ham ma'lum miqdordagi qoidalarga ega. Ha, ular umuman qat'iy emas, biroz soddalashtirilgan va bepul va boshqa sport turlariga qaraganda ancha kam cheklovlar mavjud.
Tarix
Erkin kurash ancha eski sport turi bo'lib, u o'nlab yillar davomida mavjud. U Angliyadan tarqala boshladi, asta-sekin Amerikaga oqib tushdi, u erda "yovvoyi" texnikalar: qo'shma dislokatsiyalar, og'riqli texnikalar va boshqalar tufayli jamoatchilik o'rtasida kurash kuchaydi.
1904 yildan boshlab erkin kurash Amerika Qo'shma Shtatlari tomonidan Olimpiya o'yinlariga kiritilgan. Bu amerikaliklarga o'z sport turlari bo'yicha boshqa mamlakatlarga qaraganda ko'proq g'alaba keltirdi.
Bunday kurash Turkiyada ham, Eronda ham mashhur bo‘lib ketdi – u yerda bu sport turining kurashchilari amalda xudolardek ulug‘lanadi, sportning o‘zi esa mamlakatlarning milliy boyligiga aylanadi. Bu yerda erkin kurash bo‘yicha musobaqalar qizg‘in davom etmoqda. Axir, ko'pchilik bu sport turini juda yaxshi ko'radi.

Zamonaviy odamlar, ayniqsa, yoshlar o'rtasida kurash tobora kuchayib bormoqda.

qoidalar
Erkin kurash qoidasiz kurashni nazarda tutadi degan aniq, ammo noto'g'ri fikrga qaramay, hali ham ba'zi qoidalar mavjud:

1. 
   Raqiblarga, masalan, yunon-rum kurashida, qat'iy ravishda amalga oshirib bo'lmaydigan supurish, sayr qilish, oyoqlarini ushlashning turli shakllariga ruxsat beriladi.
   
2. 
   Jang 5 daqiqa davom etadi, ammo vaqt to'plangan ochkolar soniga qarab qo'shiladi. Erkin kurash bo'yicha chempionat uch ochko olganga beriladi.
   
3. 
   Kurashchi polvonlardan biri ikkinchisini yelka pichoqlariga qo'yganda tugaydi, bu teginish deyiladi. Buning uchun unga 3 ball beriladi va u g'olib bo'ladi.
   

Darhaqiqat, erkin kurash juda kam va oddiy qoidalar bilan boshqalardan farq qiladi. Ammo, ko'plab sportchilarning fikriga ko'ra, bu qaysidir ma'noda vazifani murakkablashtiradi.
Texnika
Erkin kurash boshqa sport turlari kabi ma’lum texnikaga ega. Ular bir nechta toifalarga bo'linadi:

• 
  Yunon-rum, unda oyoqlar, yugurish taxtalari, supurish, tortish va zarbalar bilan har qanday zarba harakatlarini ishlatish taqiqlanadi.
  
• 
  Dzyudo. Ushbu texnikaning asosiy xususiyati shundaki, ishtirokchilar kimono - yapon millatining milliy libosini kiyishadi.
  
• 
  Sambo. Kiyinish kodi - shortilar va maxsus ko'ylagi. Bu dzyudo texnikasiga juda o'xshaydi, ba'zida sportchilar hatto ikkala texnikani ham birlashtiradi.
  
• 
  Xo'sh, erkin kurash. Yunon-rum kurashi bilan solishtirganda, siz aniq o'xshashliklarni ko'rishingiz mumkin, ammo asosiy farqni unutmang - yunon-rum kurashida oyoq texnikasini qo'llash taqiqlanadi, erkin kurashda, aksincha.
  

Shunday qilib, biz hatto bunday qiziqarli sportni alohida texnikaga ajratishimiz mumkin.

Erkin kurash bilan shug'ullanish sabablari
Sportchilar ham, havaskorlar ham kurashni boshlash uchun bir nechta sabablarni ko'rsatadilar. Ba'zilar hatto sportning bu turi nafaqat jismoniy kuch va chidamlilik, balki ma'naviy tinchlikka erishishga yordam beradi, deb hazillashadi. Xo'sh, nima uchun kurash?

1. 
   O'zingizga g'amxo'rlik qilishni boshlashning ajoyib usuli. Jangning o'ziga taalluqli bo'lmagan qo'shimcha qoida mavjud. Agar erkakning sochi yoki tirnoqlari kesilmasa, gilamga chiqarilmaydi. Ushbu sport turida bunga yo'l qo'yilmaydi.
   
2. 
   Yoshlikni asrash.Erkin kurash, boshqa sport turlari kabi umrni uzaytirishini, reaktsiya, chidamlilik va kuchni rivojlantirishga yordam berishini tushunish oson.
   
3. 
   Chaqqonlikni rivojlantirish. Chaqqonlik kabi sifatni haqiqatan ham ko'pchilik sportchilar sezishi mumkin emas. Bu odatda bokschilar, xokkeychilar va, albatta, kurashchilarga tegishli. Rossiyada erkin kurash o'z sportchilarining chaqqonligi bilan ajralib turadi.
   
4. 
   Mushaklarni mustahkamlash va rivojlantirish. Raqiblar bir-birlarini erga tashlab, tepib, turtib yuborishsa, bu erda mushaklar qanday rivojlanishi mumkin? Darhaqiqat, deyarli barcha mushaklar ishtirok etadi va yuk oson emas.
   
5. 
   Sezgi. Raqibingiz keyingi soniyada nima qilishini bashorat qilish uchun sizda juda rivojlangan sezgi bo'lishi kerak.
   
6. 
   Hech qanday shubhasiz. Hech qanday holatda hech qanday shubha bo'lmasligi kerak - u bir soniya ikkilanib qoldi va siz allaqachon elkangizda, raqibingizdan hayratdasiz.
   
7. 
   "Xavfsiz va xavfsiz". Ha, bu erkin kurash ishtirokchilari haqida. Hech qanday qurol, hayotga tahdid soladigan harakatlar yo'q. Siz kurashasiz - g'alaba qozonasiz.
   

Ushbu sport turining juda ko'p afzalliklari bor deb kim o'ylardi ?! Kuchli istak bilan, hatto ma'lum mahorat va iste'dodga ega bo'lmasa ham, siz muvaffaqiyatli sportchi bo'lishingiz mumkin, masalan, Dog'istondagi erkin kurash bo'yicha ko'plab sportchilar.
Qiziq faktlar
Jang nafaqat qiziqarli tarixga ega va sportchiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi, balki bir nechta faktlarni ishlab chiqishga muvaffaq bo'ldi:

• 
  Aleksandr Medved eng unvonli kurashchi hisoblanadi. U yetti karra jahon chempioni va uch karra Olimpiya chempioni, erkin kurash bo‘yicha turnirlar g‘olibi.
  
• 
  Bu haqda kam odam biladi, lekin oyoq bilan taqiqlangan bitta hiyla bor - "qaychi". Bu raqibning oyoqlarini bo'yniga kesib o'tganda.
  
• 
  Kurashchining formasi oddiy leotard bo'lib, ayollar ko'kragini himoya qilish uchun futbolka qo'shadilar.
  
• 
  Doimiy qisqichlar tufayli 75 kg vazn chegarasi mavjud.
  
• 
  Ko'pgina manbalarda ishtirokchi uch ochko oladigan va g'alaba qozonadigan jang qoidalari tasvirlangan. Aslida u raqibni havoga uloqtirgani uchun besh ochko olishi mumkin.
  

Bular erkin kurashning xususiyatlari. Ma'lum bo'lishicha, bu oddiy sport turi emas. Bu haqda oldin bilarmidingiz?
Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar
Jang paytida asosiy yuk umurtqa pog'onasida bo'lganligi sababli, umurtqa pog'onasi bilan bog'liq har qanday muammolar bilan sportning ushbu turi bilan shug'ullanish qat'iyan man etiladi. Bu nafaqat suyaklarning holatiga salbiy ta'sir ko'rsatishi, balki harakatni (falaj) og'irlashtirishi mumkin.
Bolalar uchun imkoniyatlar
Bu sport shunchalik soddaki, unda nafaqat kattalar, balki bolalar ham qatnashishi mumkin. Bundan tashqari, bolalarni 4 yoshdan boshlab sinflarga yuborish mumkin. Bu faqat o'g'il bolalarga tegishli. Mutaxassislar qizlarni bunday erta yoshda berishni tavsiya etmaydi. Axir, hayotning eng muhim bosqichlaridan biri hali ham ularni kutmoqda - figuraning shakllanishi. Afsuski, erkin kurash go'zal va ayol qiyofasini shakllantirishga hissa qo'shmaydi.
Ammo, agar siz ongliroq yoshda jangchi bo'lishni istasangiz, siz uchun ham hech qanday to'siq bo'lmaydi.

Kattalar uchun imkoniyatlar
Balog'at yoshida kurash bilan shug'ullanib, siz boshqa har qanday kurashda bo'lgani kabi katta muvaffaqiyatlarga erisha olasiz. Axir, ushbu turdagi sport faoliyati juda ko'p qirrali bo'lib, u mutlaqo har qanday yosh toifasi vakillariga shug'ullanish imkonini beradi.
Erkin kurash bo'yicha chempionatlar ko'plab mamlakatlarda (130 ga yaqin mamlakatlarda) juda faol o'tkazilmoqda. Bu engil qoidalar, minimal cheklovlar, qisqa muddatli janglar va nisbatan xavfsizlik bilan bog'liq. Aslida, hali ko'p omillar mavjud, ammo bular eng asosiylari.
Erkin kurash qadimgi tarixga ega, u o'z qoidalarini bir necha bor o'zgartirgan, ammo asosiy ma'no - raqib bilan kurashish qobiliyati, chidamlilik, salomatlik, intuitivlikni yaxshilash nafaqat kattalar, balki bolalar uchun ham.