Eritmalarning elektr o’tkazuvchanligi

ERITMALARNING ELEKTR O’TKAZUVCHANLIGI

• Moddaning tashqi elektr maydon ta’sirida elektr tokini o’tkazish xususiyati elektr o’tkazuvchanlik dyiladi. Eritmalarning elektr o’tkazuvchanligi elektrolitik dissotsiyalanish natijasida eritmada paydo bo’ladigan ionlar tufaylidir. 
• Eritmalarda elektr zaryadni tashuvchilar ionlar bo’lgani sababli eritmaning elektr o’tkazuvchanligi ionlarning konsentratsiyasiga to’g’ri mutanosib bo’ladi. 
• Elektr o’tkazuvchanlik vaqt birligi ichida elektrolit orqali o’tgan elektr miqdori (kulonlar) bilan o’lchanadi. Elektr o’tkazuvchanlik qarshilikka teskari kattalik bo’lgani uchun quyidagicha yoziladi: ba’zi elektrolitlar eritmalarining solishtirma elektr o’tkazuvchanlik qiymatlari keltirilgan. 

• Ba’zi elektrolitlar eritmalarining 18 C dagi solishtirma elektr o’tkazuvchanligi ( )
• T/r Eritmalar konsentratsiyasi KCl NaOH H2SO4 NaCl
• 1 5 6,9 10-2 0,19 0,21 6,7 10-2
• 2 10 0,14 0,31 0,39 0,12
• 3 15 0,20 - 0,54 0,16

• Eritmaning solishtirma elektr o’tkazuvchanligi eritmadagi ionlar konsentratsiyasiga bog’liq ionlarning konsentratsiyasi qanchalik yuqori va ularning absolyut tezligi qancha katta bo’lsa, solishtirma elektr o’tkazuvchanlik shuncha yuqori bo’ladi. 
• Solishtirma elektr o’tkazuvchanlik konsentratsiyasi ortishi bilan ma’lum maksimum qiymatga qadar ko’payib, boradi shundan keyin ionlar orasidagi o’rtacha masofa kamayishi bilan ionlararo ta’sir kuchlari  ortganligidan ionlarning harakatchnaligi kamayishi sababli solishtirma elektr o’tkazuvchanlik ham kamaya boshlaydi. Bundan tashqari konsentratsiyasi otrtishi bilan elektrolitning dissiyalanish darajasi kamayadi. 
• Shu sababli, elektr o’tkazuvchanlikni o’rganish uchun ekvivalent elektr o’tkazuvchanlik tushunchasidan foydalaniladi. U berilgan eritmada eritma g-ekv elektrolitdan hosil bo’lgan ionlarning o’tkazuvchanligini ko’rsatatdi va quyidagicha ifodalaniladi:

• Bunda x – solishtirma elektr o’tkazuvchanlik, S – eritmaning
•  
• da ifodalangan konsentratsiyasi.  
• Demak, ekvivalent elektr o’tkazuvchanlik elektrodlar orasidagi masofa eritma sm bo’lganda, tarkibida eritma g-ekv erigan modda bor eritmaning elektr o’tkazuvchanligidir. 
• Ekvivalent elektr o’tkazuvchanlik sm2-om g-ekvda ifodalaniladi. 

• ELEKTR O’TKAZUVCHANLIK, IONLAR KONSENTRATSIYASI VA IONLARNING HARAKATCHANLIGI ORASIDAGI BOG’LANISH. KOLRAUSH QONUNI

• Eritmalarda elektr zaryadini tashuvchilar ionlar bo’lganligi sababli eritmaning elektr o’tkazuvchanligi ionlarning konsentratsiyasiga to’g’ri mutanosib bo’ladi. 
• Berilgan konsentratsiyada esa elektr o’tkazuvchanlik ionlarning harakatlanish tezligiga to’g’ri mutanosib bo’ladi. Berilgan konsentratsiyada esa elektr o’tkazuvchanlik ionlarning harakatlanish tezligiga to’g’ri mutanosib bo’ladi. 
• Ionnning harakatlanish tezligi uning tabiatiga maydon kuchlanganligiga konsentratsiyaga haroratga muhitning qovushqoqligiga va boshqalarga bog’liq bo’ladi. 
• Agar kationning absolyut harakatlanish tezligi u   anionniki v   bilan belgilasak, uF kationning harakatchanligi vF anionning harakatchanligi deyiladi. 
• Kationning harakatchanligi Ik anionning harakatchanligi Ia bilan belgilaymiz. 
• Kationlar tashigan (nk) va naionlar tashigan (na) elektr ulushi tashish soni deyiladi.