Eritmalar. Ularning turlari. Suyultirilgan eritmalar,xossasi,osmotik bosim. Reja: Eritma turlari Eritma konsentratsiyasini ifodalash turlari

Dag’al dispers sistemalar
. Dispers fazo zarrachalarining o’lchami 1*10
-1
mkm 
(mkm — mikrometr, 1 mkm =
6
m) bo’ladi. Dag’al dispers sistemalarga suspenziya va 
emulsiyalar kiradi. 
Suspenziyalar
suyuqlikda bir tekis tarqalgan dispersion faza (qattiq 
modda)dan iborat sistemadir. Suspenziyaga misol qilib loyqa suvni ko ’rsatish mumkin. 
Emulsiyalar
biri ikkinchisidan taqsimlangan ikki suyuqlikdan iborat 
sistemadir. Sigir suti (yog’lar oqsilning gidrolizida tarqalgan) emulsiyaga misol 
bo’ladi. 
1.
Kolloid dispers sistemalar
(kolloid so’zi grekcha koll - «elim», eidos - 
«o’xshash» so’zlaridan kelib chiqqan bo’lib yelimsimonlar ma’nosini beradi). Kolloid 
eritmalarda dispers fazoning zarrachalar o ’lchami 10
-1
^10
-3
mkm. Bunday zarrachalar 
dispers sistema uzoq vaqt tindirilsa ham cho’kmaga tushmaydi, filtr qog’ozi 
teshiklaridan o’tib ketadi, oddiy mikroskopda ko’rinmaydi. 
2.
Chin eritmalar
. Chin eritmalar 
molekulyar-dispers sistemalar
va 
ion-dispers 

---

sistemalarga
bo’linadi.
 
Molekulyar-dispers sistemalarda modda erish jarayonida ayrim molekulalarga 
ajraladi. Bunday sistemalarga 
shakar, spirt, atseton kabi moddalarning eritmalari kiradi.
Eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari.
Eritmalar erituvchining 
xarakteriga qarab suvli va suvsiz eritmalarga bo ’linadi. Suvsiz eritmalarga spirt, 
atseton, benzol, xlorofor kabilarga o’xshash organik erituvchilardagi moddalarning 
eritmasi kiradi. Ko’pgina tuzlar, kislotalar, ishqorlarning eritmalari suvli qilib 
tayyorlanadi. Har bir eritma erigan moddaning konsentratsiyasi bilan, ya ’ni eritmaning 
ma’lum miqdoridagi erigan moddaning miqdori bilan xarak - terlanadi. Eritmaning 
protsent konsentratsiyasi 100 g eritmadagi moddaning grammlar miqdori bi lan 
belgilanadi. Masalan, 5% li eritma 100 g eritmada 5 g moddaga, ya ’ni 5 g moddaga va 
100 - 5 = 95 g erituvchiga ega bo’ladi va hakozo. 
Berilgan molyar konsentratsiyali 1 l eritmada ushbu moddaning grammlar 
miqdorini topish uchun mol massasi- ni, ya’ni 1 molning massasini bilish zarur. 
Grammlarda ifodalangan moddaning mol massasi son jihatdan ushbu moddaning 
molekulyar massasiga teng bo’ladi. Masalan, NaCl tuzining 1 M (molyarli) eritmasini 
tayyorlash uchun 1 l suvda 1 mol yoki 58,45 g NaCl tuzini eritis h kerak.