Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B. Marketing kommunikatsiyasi

Marketing faoliyatining iktisodiy samaradorligi
- 1) marketing faoliyatining 
oralik va yakuniy maksadlarini amalga oshirishga javob beruvchi nisbatan kup turli 
(marketing jarayonining barcha boskichlari bo’yicha) natija; 2) marketing faoliyatini 
amalga oshirish samarasining (natijasi) bu jarayonda sarflanuvchi barcha xarajatlarga 
nisbati; 3) marketing faoliyati bilan boglik xarajatlar kaytimi, natural yoki kiymat 
(narx) shaklida aks ettirilgan natija va samaraning marketing faoliyatini tashkil etish 
va amalga oshirish uchun zarur bo’lgan barcha (moddiy-texnik mexnat va xokazo) 
resurslarga nisbati yordamida baxolanadi. 
Marketing xarajatlari
- tovar va xizmatlarni shakllantirish va takror ishlab 
chikarish bo’yicha marketing chora-tadbirlari va marketing faoliyatini amalga oshirish 
uchun zarur bo’lgan sarf va chikimlar yigindisi. Marketing xarajatlarining asosiy 
tarkibiy kismlari: boshkaruv xarajatlari, marketing bulimi xodimlari maoshi, 
amortizatsion ajratmalar, marketing bulimining normal faoliyat kursatishi uchun zarur 
bo’lgan material va resurslar, tovar siyosati, narx siyosati, kommunikativ siyosat, 
savdo va distributiv siyosat uchun sarflanuvchi xarajatlar. 
Marketing chora-tadbirlarining iktisodiy samaradorligi
- 1) marketing 
chora-tadbirlarini amalga oshirish samarasining (natijasi) buning uchun sarflangan 
barcha xarajatlar mikdoriga nisbati; 2) marketing majmuasining (marketing-miks) 
samaradorlik kursatkichi. Natural va kiymat shaklida ulchanadi. 
Marketingda tarmok yondashuvi
- marketing tizimi sub’ektlarining nafaqat 
ikkitomonlama (xaridor va sotuvchi) emas, balki kuptomonlama uzaro alokalari 

---

378 
jarayonini aks ettirish kontseptsiyasi. Tarmok yondashuvi na sotuvchilar va na 
xaridorlar uzlariga xamkorni tanlash va ularni almashtirishda erkin emas, chunki 
resurslar uzgarganda ularning bir-biriga karamligi yuzaga keladi, ya’ni alokalar 
almashuvi buziladi degan fikrni olga suradi. Marketing tarmogi a’zolari urtasida 
resurslar ayirboshlash “karamlik” va “xokimlik” manbai xisoblanadi. Marketing 
tarmogi uchta uzaro boglik tarkibiy kismdan iborat: ishtirokchilar (firmalar), resurslar 
va faoliyat turlari. Tarmok yondashuvi resurslarning turli xilligi va ularni ierarxik 
nazorat kilishni talab kiladi.