Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S., Yusupov M. A. Marketing asoslari

7.1-rasm. Talabni o‘lchashni asosiy tushunchalari

Bozor talabini prognozi kelgusi yilga yoki besh yilgacha qilinishi mumkin.

Prognoz qilinadigan davr qancha katta bo‘lsa, prognoz qilish shuncha qiyinlashadi.

Bozor talabiga juda ko‘p tashqi omillar ta’sir etadi. Talabni prognoz qilishda demografik, geografik, iqtisodiy, texnologik, ijtimoiy – madaniy va boshqa omillarni ta’siri hisobga olinishi kerak. SHuningdek, bozor talabiga korxona tomonidan, uning marketing dasturi doirasida amalga oshiriladigan turli chora – tadbirlar ham ta’sir o‘tkazadi.

Bozor sig‘imi – bu ma’lum bir vaqtda mavjud hajmdagi va tarkibdagi tovar taklifi shuningdek, u bilan bog‘liq bo‘lgan narx darajasi orqali yuzaga kelgan talab miqdoridir. U natural va qiymat ko‘rsatkichlarida ifodalanadi.

Bozor sig‘imi yuzaga kelgan narx darajasida ma’lum davr mobaynida bozorda sotilishi mumkin bo‘lgan tovar va xizmatlarning umumiy hajmini ifodalaydi hamda u quyidagicha aniqlanadi:

B_s = T + I – E

Bunda,

B_s - bozor sig‘imi;

T – bozorga taklif qilingan tovarlar yoki xizmatlarning umumiy hajmi; I – import hajmi;

E – eksport hajmi.
Ichki bozor sig‘imini hisoblashda boshqa bir qancha omillar ham hisobga olinadi, ya’ni to‘lov qobiliyatiga ega bo‘lgan talab, yil boshidagi tovar zahiralari qoldig‘i, tovarlar bozorining to‘yinganligi, o‘rtacha kishi boshiga to‘g‘ri keladigan iste’mol hajmi, korxonalar ehtiyojlari.

2.