Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

12.1-jadval 
Marketing kommunikatsiyasining bosqichlari 
Yillar 
Bosqichning nomi 
Bosqichning tavsifnomasi 
1950-1960 
Tizimsiz kommunikatsiya 
bosqichi 
Kommunikativ siyosat katta rol uynamaydi, doimiy 
talabni ta‘minlash uchun tovar taklifi hajmiga 
konsentratsiya bosh masala hisoblanadi 
1960-1970 
Tovar 
kommunikatsiyasi 
bosqichi 
Sotishni 
tashkil 
etishda 
korxona 
kommunikativ 
vositalardan foydalanadi. Birinchi rejaga reklama va 
sotishni rag‗batlantirish chiqadi 
1970-1980 
Maqsadli 
guruh 
kommunikatsiya bosqichi 
Kommunikatsiya firmalar tomonidan foyda olishga 
imkon beruvchi maqsadli guruhlar bilan o‗zaro ta‘sirda 
mijozlar bilan muloqot uchun ishlatiladi 
1980-1990 
Raqobatli kommunikatsiya 
bosqichi 
Kommunikativ sharoitni o‗zgarishi va kommunikativ 
raqobat 
ko‗rsatishning 
o‗sishi 
korxonadan 
kommunikatsiyani optimal shakl va vositalarini talab 
qiladi 
1990-2010 
Raqobatli 
va 
integratsiyalangan 
kommunikatsiya bosqichi 
Bozorni rivojlanish dinamikasi reklama tashuvchilariga 
media 
tarqatishni 
shakllantirishga 
olib 
keladi. 
Integratsiyalangan kommunikatsiyaga o‗tishni talab 
qiladi 
Kommunikatsiya quyidagicha tasniflanadi: kontakt turi bo‗yicha shaxsiy va 
shaxsiy bo‗lmagan; jadalligi bo‗yicha jadal va takror; qo‗llash chastotasi bo‗ycha 
yagona va ko‗p marotabalik; ta‘sir natijasiga ko‗ra samarali va samarasiz. 
Integratsiyalangan marketing kommunikatsiyalari – biznesni rivojlantirishning 
intensiv uslubiyatlari tizimi. 
An‘anaviy ravishda integratsiyalangan marketing kommunikatsiyalari BTL, 
ATL, to‗g‗ridan-to‗g‗ri marketing barcha texnologiyalarini, shuningdek, zarur 
shaxslar bilan shaxslararo munosabatlarni yo‗lga qo‗yish bo‗yicha texnologiyalarni 
uyg‗unlashtiradi. 
BTL atamasining vujudga kelish afsonasi maщhurdir. Reklama sohasi 
guruhlaridan biri, navbatdagi reklama kampaniyasi byudjetini tuzar ekan, yakuniy 
xulosa chiqardi, so‗ngra sotuvni rag‗batlantirish bo‗yicha tadbirlarni ham yozib 
kiritish lozim ekanligi uning yodiga tushdi, oqibatda bu yozuvlar chiziqning ostidan 
o‗rin oldi. Bu erda shunga izoh berib o‗tish zarurki, adabiyotlarda yuqorida sanab 
o‗tilgan vositalar to‗plamida ayrim qarama-qarshiliklar mavjud. 
CHiziq ustida (ATL)
ommaviy axborot vositalari hamda tashqi reklama va 
axborot vositalari orqali tarqatiladigan to‗g‗ridan-to‗g‗ri reklama joylashgan. 

---

202 
Reklama materiallari imidjni shakllantirish, eslatish, tanib olish, xabardor qilish 
uchun ishlaydi. Ya‘ni garchi reklama «to‗g‗ridan-to‗g‗ri» bo‗lsada, lekin potensial 
iste‘molchi bilan kommunikativ kanal bilvosita va qaytuvchan aloqasiz bo‗lib 
chiqadi. 
Chiziq ostida (BTL)
– sotuvni rag‗batlantirish, iste‘molchilarni rag‗batlantirish, 
savdoni rag‗batlantirishning nozikroq mexanizmlari ishlaydi. Bu erda tovarni 
namoyish etish va qayd qilingan oldi-sotdi harakati emas, xaridor-sotuvchi o‗zaro 
aloqalari interaktiv kanali va ikkilamchi tadqiqotlar o‗tkazish imkoniyati muhim. 
Tovar yoki xizmatning o‗zi emas, balki uning iste‘mol tizimiga kiritilganligi 
muhim. Aynan iste‘molchilar bilan yo‗lga qo‗yilgan aloqalar hamda iste‘mol va 
taqsimot yo‗lga qo‗yilgan tizimi biznesning muvaffaqiyatga erishishini belgilab 
beradi. 
Integratsiyalangan marketing kommunikatsiyalarining reklama, jamoatchilik 
bilan aloqalari, sotuvni rag‗batlantirish, moddiy-texnika ta‘minoti, xodimlar bilan 
o‗zaro munosabatlarni shakllantirish kabi alohida qismlardan iborat bo‗lgan «butun 
bir yaxlitlik»ni tushunishning yangi usuli sifatida etarli darajada umumiy deb 
hisoblash mumkin. 
Integratsiyalangan marketing kommunikatsiyalari usullarini to‗rtta asosiy 
guruhga ajratish mumkin. 
1.