Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

 
Xolistik
 
marketingda, munosabatlar marketingining maqsadi – korxona va mijoz uchun o‗zaro 
manfaatli foydani ifodalaydigan uzoq muddatli munosabatlarni o‗rnatish, 
rivojlantirish va qo‗llab-quvvatlashdan iboratdir. Tahlil, mijozning (korxona, xaridor, 
iste‘molchi) individuallashuviga yo‗naltiriladi hamda ishonchli mijozlar va 
ta‘minotchilar o‗rtasida uzoq muddatli munosabatlarni boshqarishga qaratiladi. 
Keyingi maqsad esa ushbu mijoz uchun tovar va xizmatlarni to‗g‗ri tanlashdan iborat. 
Agar aniqroq aytadigan bo‗lsak, one-to-one marketing (yoki munosabatlar 
marketingi) maqsadi – har bir mijoz bilan munosabatlar o‗rnatish, rivojlantirish va 
aynan unga xizmat ko‗rsatish bo‗lib, bunda mijozni ehtiyojini qondirish uchun 
axborot texnologiyalari va ma‘lumotlar to‗plamlaridan foydalaniladi. 
 
Integratsiyalashgan 
marketingda 
faol 
bozor 
sub‘ektining vazifasi – 
iste‘molchilar uchun to‗liq integratsiyalashgan marketing dasturini tuzish, siljitish 
va qadriyatlarni ko‗rsata bilishni hamda marketing chora–tadbirlarini ishlab 
chiqishdan iborat. Kompaniyalarda talabni boshqarish, resurslarni boshqarish va 
sherik hamkorlar tarmoqlarini boshqarish tizimi integratsiyalashgan bo‗lishi lozim.
Xolistik marketingning tarkibiy qismi sifatida yana bir tarkibiy qismi bo‗lgan 
ichki marketing turida tashkilotning barcha xodimlari, eng muhimi uning rahbariyati 
tomonidan kompaniyada marketing tamoyillarini tatbiq etishni ta‘minlash muhim 
bo‗lib hisoblanadi. Agar korxona ishchilari uni ta‘minlashga tayyor bo‗lmasa, ularga 
a‘lo darajagi xizmat ko‗rsatishni va‘da berishning ma‘nosi yo‗qdir. Ichki marketingda 
faqatgina marketing bo‗limi emas, balki boshqa bo‗limlar ham o‗zaro bog‗liq holda 
mijozlarga ta‘sir ko‗rsatishi zarur bo‗ladi. 
Xolistik marketingning tarkibiy qismi sifatida ijtimoiy javobgar marketingda 
ekologiya, ahloqiy, huquqiy va ijtimoiy mazmundagi marketing chora–tadbirlari va 
dasturlari inobatga olinadi. Ijtimoiy javobgar marketing konsepsiyasi, marketing 
amaliyotida ijtimoiy va axloqiy masalalarni hisobga olishni talab etadi. Bu o‗rinda 

---

45 
marketologlar 
korxonaning 
foyda 
olishini, 
iste‘molchilarning ehtiyojlarini 
qondirishni va jamiyat qiziqishlari o‗rtasida o‗zaro bog‗liklikni topishi zarur bo‗lib 
hisoblanadi.
 
Ijtimoiy marketing iste‘molchilar va ushbu tovar o‗rtasida 
ayirboshlashga ijobiy ta‘sir etadigan va oqibatda korxona oladigan foydaga ijobiy 
ta‘sir ko‗rsatadigan notijorat harakatlarini o‗z ichiga oladigan marketing faoliyatini 
shakllantirish va rivojlantirish jarayonidan iborat bo‗ladi. Ijtimoiy marketingdan oldin 
ijtimoiy-axloqiy marketingi mavjud bo‗lgan bo‗lib, uning uchun birlamchi vazifa 
uzoq muddatli istiqbolda iste‘molchi uchun qulaylik izlab topish va korxona uchun 
foyda topishdan iborat bo‗lgan. Ijtimoiy marketingga yaqin yondashuv – jamoatchilik 
marketingi va ekologiya marketingi bo‗lib hisoblanadi. 
Xulosa sifatida, korxonalar faoliyatida xolistik marketing konsepsiyasini 
qo‗llash quyidagilarga imkon beradi: 
Yuqorida bayon etilganlardan shunday xulosaga kelish mumkinki, korxonalar 
faoliyatida xolistik marketing konsepsiyasini qo‗llash quyidagilarga imkon beradi
7
: 
-
firmaning rahbariyati tomonidan marketing tamoyillarini tatbiq etishda 
faqatgina marketing bo‗limi emas, balki boshqa bo‗limlar ham o‗zaro bog‗liq holda 
mijozlarga bevosita ta‘sir ko‗rsatadi; 
-
integratsiyalashgan marketingda iste‘molchilar uchun marketing dasturi ishlab 
chiqiladi, shuningdek kompaniya ichida va tashqarisida marketologlar hamkorlar 
bilan o‗zaro sherikchilik asosida harakat qilishi zarur bo‗lib hisoblanadi; 
-
ijtimoiy marketingda iste‘molchilar tovar sotib olishga va foyda olishga ijobiy 
ta‘sir ko‗rsatadigan notijorat harakatlarni o‗z ichiga oluvchi marketing faoliyatini 
rivojlantirishga e‘tibor qaratadi; 
-
mijozlar bilan o‗zaro munosabatlar marketingida tahlil ishonchli mijozlar bilan 
ta‘minotchilar o‗rtasida uzoq muddatli munosabatlarni boshqarishga qaratiladi. 
Hozirda asosiy o‗zgarishlar mijozlar bilan munosabatlarda kuzatilmoqda. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, bugungi kunda iqtisodiy islohotlarini 
yanada chuqurlashtirish sharoitida korxonalarda marketing innovatsiyalarini tatbiq 
7
Эргашходжаева Ш.Ж. Холистик маркетинг концепцияси ва уни корхоналар фаолиятига татбиқ этиш. Илмий 
мақола. –Иқтисодиѐт ва таълим, 2014. 4-сон. 76-79 бетлар. 

---

46 
etish, ayniqsa marketingda xolistik marketing konsepsiyalaridan samarali foylanish
mijozlar uchun o‗zaro manfaatli, foyda hajmini ko‗paytirishga olib keladigan uzoq 
muddatli munosabatlarni o‗rnatishda muhim ahamiyatga egadir.