Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

qarama qarshi harakatlanuvchi marketing
noratsional ehtiyojlarni 
qondiruvchi talab va xizmatlarga bo‗lgan talabni kamaytirish yoki butunlay yo‗q 
qilishga xizmat qiladi. Bunga antireklama vositasida erishiladi. 
 
Bob bo„yicha xulosalar 
Korxona faoliyatini boshqarish tizimi sifatida, marketingni asosiy qoidalari 
bo‗lib, uning marketing faoliyatini samarali amalga oshirishning asosida muayyan 
tamoyillar yotadi. 
Marketing tamoyillari marketing asosini va uning mohiyatini ochib beruvchi 
holat, talabdir. Marketingni mohiyati – tovar ishlab chiqarish va xizmat ko‗rsatish 
albatta iste‘molchiga, talab ishlab chiqarish imkoniyatlarini doimo bozor talabiga 
mo‗ljallashdan iborat. 
Marketingning mohiyati va maqsadlaridan quyidagicha asosiy tamoyillari 
kelib chiqadi: 

iste‘molchilarga yo‗naltirilgan tamoyil, ya‘ni iste‘molchi sxohdir; 

istiqbolga yo‗naltirilgan tamoyil, ya‘ni sub‘ekt faoliyati istiqbolga 
yo‗naltirilgan bo‗lishi zarur; 

pirovard ko‗rsatkichga erishishga yo‗naltirilgan tamoyil, ya‘ni bozor 
hissasini, foydani oshishi va hokazolar. 
Marketing konsepsiyasini olib borish uchun marketing funksiyalarini amalga 
oshirish orqali hal etiladi. Marketing funksiyalari quyidagi guruhlarga bo‗linadi: 

marketing tadqiqotlari; 

mahsulot assortimenti ishlab chiqarish sohasini rivojlantirish; 

sotish va taqsimot funksiyasi; 

tovarni siljitish; 

narxni tashkil etish funksiyasi; 

marketing-menejment funksiyasi. 

---

44 
Marketing funksiyalari firmani boshqa funksiyalari, ya‘ni ishlab chiqarish, 
kadrlar, moddiy texnika ta‘minoti, moliyaviy, buxgalteriya hisobi funksiyalari 
bilan birga amalga oshiriladi. 
Marketingning funksiyalari xo‗jalik yurituvchi sub‘ektlarning boshqa 
funksiyalaridan farqi shundan iboratki, marketing funksiyalari xo‗jalik yurituvchi 
sub‘ektlar, uning iste‘molchilari, mijozlari o‗rtasida ayirboshlash jarayonini 
amalga oshirish va tashkil etishga qaratilgandir. Shuning uchun ham marketing 
funksiyalari doimo o‗zgarib boradigan ehtiyoj hamda talabni shakllanishi, 
yaratilishi va rivojlanishiga ta‘sir etadi. 
Marketingni bosh vazifasi korxonaning mavjud va potensial imkoniyatlarini 
baholash va amalga oshirish hamda bozorda talab va taklifni muvofiqlashtirish 
maqsadida imkoniyatlarni aniqlashdan iborat. 
Shunday qilib, talab marketing maqsadini, shu bilan birga kerakli marketing 
strategiyasini tanlashga imkon beradi. Bir necha talab darajasini va unga mos 
keluvchi bir qancha strategiyasini alohida ajratib ko‗rsatish mumkin. Ularga 
konversion marketing, rag‗batlantiruvchi marketing, rivojlanuvchi marketing, 
sinxromarketing, 
qo‗llab-quvvatlovchi, 
demarketing, 
qarama 
qarshi 
harakatlanuvchi marketing turlari kiradi.