Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S



Download 3,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet112/301
Sana05.01.2022
Hajmi3,25 Mb.
#320260
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   301
Bog'liq
1492-Текст статьи-4104-1-10-20200627

 
 


 
122 
7-BOB. TALABNI QONDIRISHNI TADQIQ ETISH VA PROGNOZ QILISH 
 
7.1. Talab tushunchasi, uning turlari, talabga ta’sir etuvchi omillar 
 
Talab – bu  xarid quvvatiga ega bo‘lgan ehtiyojdir. Aniq to‘lov qobiliyatiga ega 
bo‘lgan  ehtiyojning  tovar  ta’minotini  real  holatiga  asosan,  talab  qondirilgan  va 
qondirilmagan talabga bo‘linadi. 
Qondirilgan  talab  –  bu  bozorda  vujudga  kelgan  haqiqiy  talabning  qondirilgan 
qismi bo‘lib, u tovarlarni va xizmatlarni sotib olish natijasida haqiqiy qondiriladi. 
Qondirilmagan  talab  –  bu  bozorda  vujudga  kelgan  haqiqiy  talabning 
qondirilmagan  qismi  bo‘lib,  u  bozorda  iste’molchilar  uchun  zarur  bo‘lgan  tovarlarni 
yo‘qligi va sifati pastligi natijasida yuzaga keladi. 
Iste’mol  talabi  murakkab  kategoriya  hisoblanib,  unga  narx  va  narxga  bog‘liq 
bo‘lmagan omillar ta’sir qiladi. 
Narxga  bog‘liq  bo‘lgan  omillarga  asosan  aholining  daromadlari  va  tovarlarga 
bo‘lgan narxlar kiradi. 
Narxga bog‘liq bo‘lmagan omillarga esa, bozorning katta – kichikligi (razmeri), 
bir  –  biriga  o‘xshagan  tovarlarning  narxlari,  iste’molchilarni  hohish  va  istaklari 
kiradi. 
Talab  hajmini  narx  darajasiga  bog‘liqligi,  talab  va  taklif  qonuniga  asosan 
aniqlanadi. 
Uning asosida uchta sabab yotadi: 
-
 
Narxning pasayishi xaridorlar sonining oshishiga olib keladi; 
-
 
Narxning  pasayishi  iste’molchilarni  to‘lov  qobiliyatini  kengayishiga  olib 
keladi; 
-
 
Bozorning to‘ldirilishi esa, qo‘shimcha birlikdagi  mahsulotlarni  foydaliligini 
pasayishiga sabab bo‘ladi. 
Talab  hajmini  narx  darajasiga  bog‘liq  holda  o‘zgarishi  talabning  narx  bo‘yicha 
elastikligi  bilan  tavsiflanadi,  u  esa  talab  miqdorini  nisbiy  o‘zgarishini(foizlarda 
ifodalanadi) narxning 1 foizga o‘zgarishi natijasida yuzaga keladi. 


 
123 
Korxona  o‘zining  tovarlarini  sotish  imkoniyatlarini  baholashni,  avvalo  bozor 
talabini tadqiq etishdan boshlaydi. 
Bozor  talabi  –  bu  ma’lum  guruhdagi  xaridorlar  tomonidan,  ma’lum  hududda, 
muayyan  davrda,  ma’lum  marketing  dasturiga  ega  bo‘lgan  savdo  korxonalari 
tomonidan sotib olinadigan, ma’lum miqdordagi tovarlar hajmi bilan ifodalanadi. 
Bozor  talabi  natural,  qiymat  ko‘rsatkichlarida  yoki  nisbiy  miqdorlarda 
ifodalanishi mumkin. 
Bozor talabini  jami  ichki bozor  va  uning alohida segmentlari bo‘yicha aniqlash 
mumkin. 
Talabni o‘lchashni asosiy tushunchalari quyidagi 7.1-rasmda keltirilmoqda. 
 
Bozor 
Korxona 
Talab   Bozor talabi  
Korxona  tovarlariga  bo‘lgan 
talab 
Potensial   Bozor sig‘imi 
Korxonaning potensial hajmi 
Prognoz   Bozor prognozi 
Korxonaning sotuv prognozi 
 

Download 3,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   301




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish