Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S


 Marketing nazorati va uning turlari



Download 3,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet96/290
Sana31.12.2021
Hajmi3,25 Mb.
#214561
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   290
Bog'liq
1492-Текст статьи-4104-1-10-20200627

 
6.4. Marketing nazorati va uning turlari 
 
Marketing nazoratining maqsadlari quyidagilardan iborat: 
- maqsadga erishish darajasini belgilash, 
- yaxshilanish imkoniyatini aniqlash, 
-  korxona  moslashuvchanligini  talab  qilingan  atrof-muhit  o‘zgarishlariga 
qanchalik mos kelishini aniqlash va hokazolar. 
Marketing nazoratining uch turi mavjud: 
1.  Yillik rejani bajarilishini nazorat qilish; 
2.  Foydalilikni nazorat qilish; 
3.  Strategik nazorat . 
Yillik  rejani  nazorat  qilishdan  maqsad  mo‘ljallangan  natijalarga  erishishga 
ishonishdir.  Bunda  sotish  imkoniyatlari  tahlili,  bozordagi  hissa  tahlili,  marketing 


 
101 
xarajatlari  bilan  mahsulot  sotish  o‘rtasidagi  nisbiy  tahlillar,  mijozlarning 
munosabatini kuzatish kabi nazorat usullaridan keng foydalaniladi. 
Marketing faoliyatini nazorati mahsulotlarni sotish ustidan nazorat qilish, sotish 
imkoniyatlarini  tahlil  qilish,  tadbirkorlik  faoliyatini  nazorat  qilish,  marketing 
xarajatlarini  tahlil  qilish,  texnik  va  strategik  nazorat  va  marketing  taftishini  nazarda 
tutadi. 
Foydani nazorat qilishdan maqsad firma nima hisobiga daromad topaetganligini 
va qaysi o‘rinlarda uni yo‘qotayotganligini aniqlashdan iborat. 
Rentabellikni  nazorat  qilish  haqiqiy  sotish  va  ular  tendensiyalarini 
rejalashtirilgan  ko‘rsatkichlari  bilan  taqqoslashda  hisobga  olish  yo‘li  bilan  amalga 
oshiriladi. 
Foydalilikni  nazorat  qilish  va  marketing  xarajatlarini  tahlil  qilish  alohida 
tovarlar,  ularning  assortiment  guruhlari,  bozor  segmentlari,  hududlari,  savdo 
kanallari,  reklama  vositalari,  savdo  xodimlari  va  boshqalar  bo‘yicha  amalga 
oshiriladi. 
Strategik  nazoratning  maqsadi  esa  haqiqatdan  ham  firma  o‘zidagi  marketing 
imkoniyatlarining eng yaxshilaridan foydalanayaptimi yoki yo‘qmi shu holat nazorat 
qilinadi. 
Marketingni  strategik  nazorati  va  tahlili  korxona  ishlab  chiqarish-sotish  va 
ilmiy-texnik  faoliyati  rivojlanishining  asosiy  qiyinchiliklari  va  istiqbolini  aniqlash 
maqsadida asosiy vazifalar, strategiyalarini chamalaydi. Marketing taftishi o‘z ichiga 
makro  va  mikro  marketing  muhitini,  marketing  xizmatlarini  faoliyat  yuritish 
samaradorligini  tahlilini,  hamda  marketing  siyosati,  tovar,  narx,  reklama  siyosatini 
oladi. 
Marketing taktikasi  marketing strategiyasidan  farq qilgan  holda bosh  maqsadda 
firma  mahsulotiga  bo‘lgan  iste’molchilar  talabini  shakllantirish  va  qondirish 
tamoyillarini  hamda  kon’yunktura  sharoitlarini  ifodalaydi.  Marketing  taktikasi 
ma’lum  bir  muddatdagi  aniq  tovar  nomenklaturasi  bo‘yicha  hamda  aniq  bozorda 
firma  maqsadlarini  ishlab  chiqish  va  amalga  oshirish  bilan  bog‘liqdir.  U 
kon’yunktura  va  haqiqiy  bozor  holati  dinamikasini  hisobga  olish,  shuningdek 


 
102 
marketing  strategiyasi  asosida  shakllanadi.  Marketing  taktikasini  vazifasi  korxonada 
marketing  faoliyatini  tashkil  etishni  joriy  vazifalari  bilan  qisman  bog‘liqdir. 
Marketing taktikasi firmaning strategik maqsadlariga erishishni oqilona ta’minlashda 
marketingni  amalga  oshirishni  yo‘llari  va  vositalari,  shakl  va  usullarini  aniqlaydi  va 
tartibga soladi. 
Marketingni  operativ  rivojlantirishda  qisqa  davr  uchun  reja  chora-tadbirlarini 
aniqlash yo‘li bilan taktik dasturlarni aniqlashtiradi. 
Marketingni  strategik,  taktik  va  operativ  rejalarini  ishlab  chiqish  jarayonida 
rejalashtirishning  turli  xil  uslublaridan  foydalaniladi.  Ular  bir-biridan  muddati 
bo‘yicha farq qiladi va uzoq muddatli, o‘rta muddatli va qisqa muddatli bo‘ladi. Uzoq 
muddatli  marketingni  rejalashtirish  uslubiga  portfel  tahlil,  morfologik  tahlil,  Delfi 
uslublarini kiritish mumkin. 
O‘rta  muddatli  marketingni  rejalashtirish  uslublariga  tarmoqli  rejalashtirish 
texnikasi,  maqsadli  daraxt  bo‘yicha  qaror  qabul  qilish  uslubi,  morfologik  tahlil, 
chiziqli dasturlash, moliyaviy-matematik uslublar, evristik uslublar kiradi. 
Qisqa  muddatli  marketingni  rejalashtirish uslublariga esa tarmoqli  rejalashtirish 
texnikasi,  chiziqli  dasturlash,  transport  masalalarini  optimallashtirish  uslublari, 
evristik  uslublar  kiradi.  Amaliyotda  tarmoqli  rejalashtirish,  bozor  tahlili,  moliyaviy-
matematik, chiziqli dasturlash uslublari keng qo‘llaniladi. 
Marketingni nazorat qilish jarayoni 5 ta asosiy bosqichni o‘z ichiga oladi: 
1.Nazorat qilishga mo‘ljallangan reja ko‘rsatkichlarini asoslash; 
2.Faoliyatning haqiqiy ko‘rsatkichlari natijalarini o‘lchash; 
3.Faoliyatni reja va haqiqiy ko‘rsatkichlari natijalarini solishtirish 
4.Reja ko‘rsatkichlaridan haqiqiy ko‘rsatkich farqi tahlili 
5.Yangi rejalar ishlab chiqish, korrektirovkalash. 
1974  yilda  F.  Kotler  marketingni  nazorat  qilishni  ikki  turini  marketingni 
boshqarish  tizimiga  ta’sir  etishini  ko‘rsatib  o‘tgan,  ya’ni  tashqi  va  ichki  muhitni 
omillarini o‘zgarish imkoniyatiga ko‘ra – marketingni nazorat qilishni ochiq va yopik 
tizimlaridir. 


 
103 
Marketing  sohasida  nazorat  qilishni  asosiy  vazifalari  quyidagi  6.3  -  rasmda 
berilgan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Download 3,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish