Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S


 Marketingni asosiy turlari



Download 3,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/290
Sana31.12.2021
Hajmi3,25 Mb.
#214561
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   290
Bog'liq
1492-Текст статьи-4104-1-10-20200627

 
5.2. Marketingni asosiy turlari 
 
Marketingning  tarkibiy  tuzilishi  haqida  fikr  yuritilganda,  uning  tarkibida 
mikromarketing, mikromarketing turlari mavjudligini alohida ta’kidlash zarur. 
Bu  tushunchalarni  fanga  birinchi  marta  F.Kotler  1972  yilda  kiritgan  va  ularni 
xo‘jalik  faoliyati  bilan  shug‘ullanadigan  tashkilotlar  bilan  bir  qatorda  foyda  olish 
Marketing korxonaning bozorda (iste’molchiga) 
yo‘naltirilgan strategik boshqaruvi sifatida 
Xalqaro marketing 
 
Ichki milliy marketing 
Iste’mol tovarlari marketingi 
Ishlab chiqarish vositalari marketingi 
Xizmatlar marketingi 
Ishlab chiqarish xizmatlari  
Iste’mol xizmatlari  


 
80 
bilan  bog‘liq  bo‘lmagan  madaniyat,  ijtimoiy,  siyosiy  va  shunga  o‘xshash 
tashkilotlarga nisbatan ham qo‘lladi. 
Mikromarketing  -  korxonaning  ishlab  chiqarishni  shakllantirish,  tovarlar  va 
xizmatlarning  tayyorlovchidan  iste’molchi  yoki  foydalanuvchiga  borish  oqimini 
boshqarish  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  faoliyatdir.  Uning  asosiy  vazifasi  talabni  qondirish 
va ayni paytda korxona oldiga qo‘ygan maqsadlarga erishishdir. Boshqacha aytganda, 
bu  ijtimoiy  iqtisodiy  jarayon  bo‘lib,  mahsulot  yoki  xizmatlarga  bo‘lajak  talab 
tarkibini  o‘rganish,  shuningdek  bu  talabni,  taklifni  shakllantirish  iste’molchiga 
axborot berish yo‘llari bilan qondirish maqsadini ko‘zlaydi. 
Shunday  qilib,  mikromarketing  korxona  darajasidagi  bozor  faoliyatidan 
iboratdir.  
Makromarketing  faoliyati  korxona  darajasidan  chetga  chiqadi  va  turli 
birlashmalar,  konsepsiyalar,  uyushmalar  va  umuman  tarmoq  darajasida  amalga 
oshiriladi. 
Yanada  kengroq  ma’noda,  makromarketing  tushunchasi  mamlakatning  jami 
xo‘jaligi  miqyosida  mahsulotlarni  yaratish  va  uning  pirovard  iste’molchisi  tomon 
ko‘chish  harakati  hayotiy  jarayonda  qatnashadigan  faoliyati  va  muassasalarni 
birlashtiradigan  tizimdir.  Bu  tizim  barcha  ishlab  chiqarish  savdo,  transport,  reklama 
axborot va boshqa marketing vazifalarini bajaradigan korxona va xizmatlarni qamrab 
oladi. 
Makromarketingning  vazifasi-butun  mamlakat  bo‘yicha  moddiy  boyliklar  va 
xizmatlar oqimini boshqarishni tartibga solishdan iborat.  
Turli  darajadagi  boshqarish  vositalari  va  usullari  o‘zaro  farq  qilinadi.  Korxona 
darajasida  asosan  marketing-miks  vositalaridan  foydalaniladi.  Undan  yuqoriroq 
darajalarda  investitsiya  siyosati  narxlarni  boshqarish,  ilmiy  tadqiqot  va  tajriba-
konstruktorlik ishlari va shunga o‘xshash faoliyat ko‘rsatadi. 
Marketingni qo‘llash sohalari va ob’ektlariga muvofiq quyidagi holatlarga ko‘ra 
guruhlash mumkin: 
➢  ichki marketing; 
➢  tovarlar bo‘yicha marketing; 


 
81 
➢  eksport marketingi; 
➢  import marketingi; 
➢  ilmiy texnik marketing; 
➢  to‘g‘ridan-to‘g‘ri mablag‘ (investitsiya) kiritish marketingi; 
➢  xalqaro marketing; 
➢  notijorat faoliyati sohasidagi marketing; 
➢  ijtimoiy g‘oyalar marketingi; 
Ichki  marketing  qoidaga  ko‘ra,  bir  tomon  doirasida  tovar  va  xizmatlarni  sotish 
masalalari  bilan  bog‘liq.  Amalda  barcha  korxonalar  avval  ichki  bozorga  keladi, 
yuqori  natijalarga  erishgandan  keyin  esa,  ya’ni  raqobatbardosh  mahsulotlarini 
yaratgandan keyin tashqi bozorga chiqadi. 
Tovarlar va xizmatlar marketingi (tovarlar bo‘yicha marketing) samarali sotishni 
tadqiq  qilish  va  tovarlar  va  xizmatlar  turlari  bo‘yicha  tadbirkorlik  faoliyatining 
foydaliligini ta’minlashni ko‘zda tutadi. Masalan, xorijda sanoat tovarlari marketingi, 
iste’mol tovarlari va xizmatlar marketingi ishlab chiqilgan. 
Eksport  marketingi  yangi  xorijiy  sotish  bozorlarini  tadqiq  qilish,  firma 
mahsulotlarini sotish uchun xorijiy sotish xizmatlarini tashkil qilishni ko‘zda tutadi. 
Import  marketingi  yuqori  samarali  xaridorlarni  ta’minlash  uchun  bozor 
tadqiqotlarining alohida shakllarini ko‘zda tutadi. 
Ilmiy-texnik  marketing  xaridning  ilmiy-texnik  faoliyat  natijalari:  patentlar  va 
litsenziyalarni  sotish  va  xarid  qilish  qismidagi  marketing  tadqiqotlari,  fan-texnika 
taraqqiyoti yo‘nalishlarini o‘rganish, tegishli tomonlar patent huquqlari masalalari va 
boshqalar bilan bog‘liq. 
To‘g‘ridan-to‘g‘ri  marketing  kiritish  marketingi  o‘z  ichiga  xorijiy  faoliyatni 
tadqiq  qilish,  yangi  korxona  ishining  imkoniyatlari  (biznes-reja  turlari),  uning  sotish 
faoliyatini  chuqur  va  har  taraflama  tahlil  qilishni,  hamda  kompaniya  manfaatlari  va 
korxona  qurilgan  mamlakat  qonunini  hisobga  olgan  holda  tashqi  bozorda  sotish 
tadqiqotlarini o‘z ichiga oladi. 
Xalqaro  marketing,  tashqi  iqtisodiyot,  tashqi  savdo  marketingi  deb  ham 
ataydilar,  mahsulotni  xorijda  qurilgan  milliy  korxonalarda  sotishni  ko‘zda  tutadi.  U 


 
82 
ishlab  chiqarish,  sotish  vazifalarining  juda  kattaligi  bilan  farqlanadi,  asosan  ko‘p 
sonli  mamlakatlar  hududlarini  qamrab  oluvchi  transmilliy  kompaniyalarga  javob 
beradi. 
Notijorat  faoliyati  sohasidagi  marketing  asosan,  alohida  tashkilot  yoki  alohida 
shaxsga nisbatan jamoaning ijobiy fikrini yaratish masalalari bilan bog‘liq. 
Ijtimoiy 
marketingni 
qo‘llashning  eng  muhim  sohasi  rivojlanadigan 
mamlakatlarda oilani rejalashtirish, kariyalar va kasallarga e’tiborni jalb qilish, ayrim 
ijtimoiy zaruriyatlarga xayriya qilishga tayyorlikni rivojlantirishdan iborat. 
Bundan  tashqari  bugungi  kunda  marketingning  ayrim  turlari  haqida  to‘xtalib 
o‘tmoqchimiz. 
Download 3,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish