Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

9.2-rasm. Firmaning tovar strategiyasi
16
 
 
Variatsiya  deganda  birinchi  navbatda  tovarning  tashqi  shakli  va  stili,  uning 
o‘rovi  va  tovar  markasini  o‘zgartirishni,  tovar  holatining  emas,  balki  mavjud  tovar 
shakli  va  texnik  jihozlanishning  o‘zgarishini  tavsiflar  texnik  eksplatatsion 
xususiyatlarini o‘zgartirishni tushunadi.  
Modifikatsiya  tovar  sifatini  yaxshilanishidan  tashqari,  uning  funksional 
tavsifnomalarini 
takomillashtirishni 
nazarda 
tutadi, 
bu 
esa 
tovarni 
differensiatsiyasiga, ya’ni uning innovatsiyasiga mansubdir. 
                                                             
16
 Ergashxodjaeva Sh.J. Strategik marketing. Darslik.  -T.: Ozbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2014. - 240b. 
Tovar innovatsiyasi 
strategiyasi
Tovar differansiasiyasi
Tovar diversifikasiyasi
Tovar variasiyasi 
strategiyasi
funksional xususiyatlar 
variasiyasi
tabiiy xususiyatlar 
variasiyasi
tovar dizayni variasiyasi
imidj variasiyasi
marka va nom 
variasiyasi
qo'shimcha samarani 
ta'minlash variasiyasi
Tovar eliminasiyasi
ixtisoslashtirish
navni o'zgartirish

---

 
160 
Tovar eliminatsiyasi – samarali tovar siyosati korxonaning tovar nomenklaturasi 
va ishlab chiqarish dasturini doimiy ravishda nazorat qilish va tartibga solib borishni 
nazarda tutadi. 
Tovar  eliminatsiyasi  strategiyasining  vazifasi  –  bozorda  jozibadorlik  nuqtai 
nazaridan shubhali va qayta tekshiruvdan o‘tishi lozim bo‘lgan tovarlarni aniqlashdan 
iborat. 
Tovar  variatsiyasi  –  ishlab  chiqarilayotgan  va  bozorda  mavjud  bo‘lgan  tovarni 
uning  ayrim 
xususiyatlari 
yoki  ko‘rsatkichlarini  o‘zgartirish  yo‘li  bilan 
modifikatsiyalash. 
Variatsiya – bozorda mavjud bo‘lgan tovarlarni zamonaviylashtirish. 
Eliminatsiya  –  ishlab  chiqarish  dasturidan  bironta  tovarni  ishlab  chiqarishni 
chiqarib tashlash. 
Tovar  innovatsiyasi  strategiyasi  yangi  tovarni  ishlab  chiqarish  va  tatbiq  etish 
dasturini  aniqlaydi.  Biroq  «yangi  tovar»  tushunchasini  turli  talkinga  ega  va 
takomillashtirishni  asoslash  sifatida  ishlatiladi,  mavjud  tovarni  yangilash  uchun 
ishlatiladi. 
Mavjud  nazariya  va  amaliyotda  innovatsiya  «yangilik  kiritish»  va  «yangilik» 
tushunchalari bilan sinonim hisoblanadi. 
Bozor  innovatsiyasi  deganda  mavjud  mahsulot  bo‘yicha  yangi  g‘oyani  olish, 
shuningdek yangi mahsulotlarni ishlab chiqish va bozorga chiqarish tushuniladi. 
Tovar  innovatsiyasi  yangi  tovarni  ishlab  chiqish  va  qo‘llashni  ko‘zda  tutadi  va 
amalga  oshirish  shakli  bo‘yicha  tovar  differensiatsiyasi  va  tovar  diversifikatsiyasiga 
bo‘linadi. 
Tovar  diversifikatsiyasi  o‘zida  raqobatchi  tovarlardan  ajralib  turuvchi  qiladigan 
bir 
qator 
asoslangan 
tovar 
modifikatsiyasini 
ishlab 
chiqish 
jarayonini 
mujassamlashtiradi. 
Bozorni  modifikatsiyalashda  sotish  hajmini  oshirish,  iste’molchilar  ishonchini 
kozonish, yangi bozor segmentlariga tovarni chiqarish, mijozlar e’tibori va qiziqishini 
ushbu  firma  chiqarayotgan  tovarlarga  qaratish,  xaridorlarni  tovarni  intensiv 
iste’molini rag‘batlantirish orqali amalga oshiriladi. 

---

 
161 
Tovarni  modifikatsiyalashda  tovar  sifatini  oshirish,  tovar  xossasini  yaxshilash, 
tovarni bezash va tashqi dizaynini yaxshilash ko‘zda tutiladi. 
Marketing-miksni  modifikatsiyalashda  esa  marketing  elementlaridan  to‘liq 
ishlatishni nazorat qilish optimal  maqsadda marketing elementlarini shakllantirish va 
qo‘llash ko‘zlanadi. 
Maqsadli  bozorni  o‘zlashtirish  yo‘llarini  qidirishda  muqobil  strategiyalarni 
aniqlash uchun I.Ansoff tomonidan 1966 yilda taklif etilgan «tovar-bozor» matritsasi 
ishlatiladi.