Ergashxodjaeva Sh. Dj., Nazarova F. M

 

---

 
218 
Bob bo‘yicha xulosalar 
Firmalar  xalqaro  marketing  bilan  turli  sabablarga  ko’ra  shug’ullanadilar.  Ba’zi 
firmalarni  bunga  mahalliy  bozorning  kambag’alligi  majbur  qilsa,  boshqa  firmalarni 
chet elda ochilayotgan imkoniyatlar jalb qiladi.  
Firmalar  xalqaro  marketing  bo’yicha  o’z  faoliyatini  boshqarishni  kamida  uchta 
usul  yordamida  amalga  oshiradilar.  Ko’pchilik  firmalar  avval  eksport  bo’limini, 
undan so’ng xalqaro filialni tuzadi va transmilliy kompaniyalarga aylanadi. 
Marketing  xizmatini  tashkil  etish  tamoyillari  asosan  uch  omilga  –  tanlangan 
strategiya,  tashkiliy  struktura  va  bu  strukturaning  qay  tariqa  faoliyat  yuritishiga 
bog’liq bo’ladi. 
Korxonada  marketing  faoliyatining  tashkiliy  strukturasi  ularning  asosida 
marketingni  boshqarish  amalga  oshiriluvchi  organlar  konstruksiyasi  sifatida 
ta’riflanishi  mumkin,  boshqacha  qilib  aytganda  bu  xizmat,  bo’lim  va  bo’linmalar 
majmuasi  bo’lib,  ularning  tarkibiga  u  yoki  bu  faoliyat  turi  bilan  shug’ullanuvchi 
xodimlar kiradi. 
Marketing bo’limini  tovar yondashuvi bo’yicha tashkil etish  marketingni ayrim 
yiriklashgan  tovar  gurhlari  bo’yicha  taqsimlash  tamoyillariga  asoslanadi.  Har  bir 
tovar (tovar guruhi) bo’yicha sektor boshlig’i va mazkur tovarning barcha funksional 
marketing  vazifalarini  bajaruvchi  xodimlar  mavjud.  Bo’limning  bu  tarzda  tashkil 
etilishi  katta  miqdordagi  bir  xil  bozorlarda  sotiluvchi  tovar  nomenklaturasi  keng 
bo’lgan firmalar uchun samaradorligi yuqori bo’ladi. 
Funksional  yondashuv  bo’limdagi  ayrim  shaxs  yoki  shaxslar  guruhining 
bo’limga  topshirilgan  alohida  lokal  yoki  umumiy  (qo’shma)  funksional  vazifalari 
uchun javobgarlik tamoyili bo’yicha tuzilgan. Bunday yondashuv korxonaning ishlab 
chiqarish-savdo funksiyalari bir xil va doimiy bo’lgan hollarda samaradorligi yuqori, 
biroq faoliyat shakllari o’zgargan yoki tubdan yangi muammolarni hal qilish, bozorda 
o’zgarib  turuvchi  vaziyatga  tezlik  bilan  javob  berishda  uning  samaradorligi  kam 
bo’ladi. 
Marketing  bo’limini  bozor  tamoyili  bo’yicha  tashkil  qilish  bu  —  bo’limdagi 
ayrim  shaxs  yoki  guruhlar  majburiyatlarini  alohida  bozorlar  bo’yicha  taqsimlashdir. 

---

 
219 
Bozorni taqsimlash tamoyillari bozorni sengmentlashdagi bilan bir xil  bo’ladi,  ya’ni 
bozorlarni ajratish ular real voqelikni hisobga olgan holda amalga oshiriladi.